بندر ترکمن؛ طلای سفید و مروارید سیاه

بندر ترکمن بندر ترکمن1 بندر ترکمن2 بندر ترکمن3 بندر ترکمن4 بندر ترکمن5 بندر ترکمن6 بندر ترکمن7 بندر ترکمن8 Unknown بندر ترکمن10 بندر ترکمن11 بندر ترکمن12 بندر ترکمن13

بندر ترکمن، از نظر تاریخی شهری قدیمی نیست، در واقع در سال 1306 در پی سرکوب عشایر توسط پهلوی اول و با اهداف نظامی این شهر تاسیس شد. جالب است بدانید این بندر نخستین شهر کشور است که توسط مهندسین و معماران ایرانی و بلژیکی مطابق با اصول شهرسازی ساخته شده و نقشه آن تار عنکبوتی و بسیار منظم است.

پیش از تاسیس این بندر، بندر گز و دیگر شهرهای اطراف حالت مرکزیت داشتند که با ظهور این بندر که در ابتدا “بندر شاه” خوانده می‏شد دچار رکود شدند. بندر ترکمن، پایتخت خاویار دنیاست که در کنار پنبه فراوانی که در اطراف آن کشت می‏شود از ارکان اصلی اقتصاد محلی است.
ساکنین این بندر عمدتا ترکمن هستند اما فرهنگ آنها کولاژی است از فرهنگ مازندرانی، ترکمنی و حتی روسی و قزاقی و از همین روست که هموطنان ترکمن ما صاحب یکی از زیباترین آداب و رسوم و در عین حال ناشناخته ترین آن‏ها هستند.

بندر ترکمن با وجود آنکه به دریا چسبیده از نظر اقلیمی در منطقه آب و هوایی نیمه خشک و معتدل قرار می‏گیرد و این به دلیل مجاورت با ترکمن صحرا و بیابان‏های جنوبی ترکمنستان است. اگر قصد سفر به بندر ترکمن را دارید، به شما پیشنهاد می کنیم با افزودن یکی دو روز به سفر خود، دیدنی‏های اطراف آن را نیز در برنامه خود بگنجانید.

جالب ترین نقطه شهر اسکله آن است. دریای مازندران، و اسکله توریستی بندر ترکمن در غرب شهر واقع شده، جایی که می‏توان سوار قایق‏های پدالی یا موتوری شد و بازارهای ساحلی و رنگارنگ صنایع دستی در آن قرار دارند.
دوشنبه بازار:
دوشنبه بازار بندر ترکمن بهشت مسافران عاشق صنایع دستی است. انواع صنایع دستی ترکمنی شامل پشتی، قالی، محصولات نمدی، سوزن دوزی و جواهرات با قیمتی مناسب در این بازار به فروش می‏رسند.
آشوراده، پایتخت خاویار ایران
در غرب بندر ترکمن بزرگترین جزیره ایرانی در دریای مازندران، در شبه جزیره میانکاله واقع شده است. در گذشته آشوراده از سه جزیره تقریبا به هم پیوسته تشکیل می شده که دو جزیره کوچک و انتهایی در طول قرن ها به زیر آب رفته اند و حالا آشوراده نیز به همان دلیل متروک و نیمه مغروق مانده است.
البته مسافران می توانند از بندر ترکمن با قایق موتوری ظرف 10 دقیقه به آشوراده برسند و از زیبایی های بینظیر و آرامش مثال زدنی آن لذت ببرند.
سواحل قابل شنای جزیره برای آقایان و طرح سالم‏سازی برای خانم‏ها آشوراده را به مقصدی ایده‏آل برای علاقمندان به ساحل و شنا تبدیل می‏کند. اما اکنون این جزیره زیبا و پر از آرامش ساکنی جز صیادان و کارمندان شیلات ندارد. بی‏جهت نیست که 40% خاویار کشور در این جزیره تولید می‎شود، خاویار آشورا ده از معروفترین و مرغوبترین خاویارهای دنیا به شمار می‏آید.
آشوراده که از واژه ترکی “آشیر آداسی” گرفته شده، از آنجا که بعنوان چراگاه هم مورد استفاده قرار می‏گرفته در بین مردم محلی مال آشیر هم خوانده می شده است. جزیره تا اوایل قرن هنوز هم یکی از اصلی ترین زیستگاه های ببر مازندران یعنی قوی ترین گوشتخوار جهان بوده، حیوانی که حدود 40 سال پیش آخرین نمونه زنده آن توسط یک شکارچی از پا درآمد.
از حیوانات دیگری که در جزیره زندگی می کنند می توان به روباه، شغال، خرگوش و .. اشاره کرد. اکنون آشوراده بهشت موعود پرندگان مهاجر و علاقمندان به گشت های پرنده نگری یا Bird Watching است.
بجز زیبایی های طبیعی، آشوراده از نظر تاریخی هم پیشینه ای قابل توجه دارد که درچنین مطلبی مجال پرداختن به همه آنها وجود ندارد.
دژهای صفوی آشوراده:
که امروز فقط آثاری از ویرانه های آنها به جا مانده نشان می دهد که زمانی این جزیره خوش آب و هوا مورد توجه شاهان ایرانی بوده و یکی از شکارگاه های مورد علاقه پادشاهان صفوی بوده است.
قلعه روس ها- آشورا ده:
در زمان اشغال جزیره توسط روس ها بنایی قلعه مانند و بعنوان مقر نظامی توسط آنها ساخته شد، پس از خروج روس ها از کشور، در زمان رضا خان این قلعه تعمیر شد و بعنوان پاسگاه مورد استفاده قرار گرفت، اما اکنون این بنا بطور کامل مخروبه و متروکه شده است.
خانه وزیر مختار روس هم که یادگاری از روزهای اشغال است امروز سرنوشتی مشابه قلعه روس ها دارد. کلیسای چوبی نیز در جزیره وجود داشته که از آن هم امروز چیزی باقی نمانده است.
پوشش گیاهی جالبی در سرتاسر جزیره به چشم می خورد، درختان انار ترش و بوته های تمشک از گیاهان بومی جزیره هستند.
برج رادکان:
میل رادکان، با حدود 35 کیلومتر فاصله از بندر ترکمن، در یک ناحیه جنگلی کوهستانی واقع است. این برج، یکی از مجموعه برج هایی است که در مسیر لاجیم ورسک به بندر ترکمن، برای راهنمایی و اسکان مسافران ساخته شده است و بعدا مقبره بانی اش شد.
بانی برج، یکی از اسپهبدان آل باوند به نام ابوجعفر محمد بوده است که دستور ساخت آن را در سال 407 ه.ق داده است. برج شامل دو بخش بدنه و گنبد است، و گنبد مخروطی و دو پوشه آن 35 متر ارتفاع دارد. تعدادی کتیبه به دو خط پهلوی و کوفی در برج موجود است. مصالح بکار رفته در ساخت برج، ملاط گچ و آهک است.
آق قلا( آق قلعه، آسپی دژ، دژ سفید)
شهری است در 36 کیلومتری شمال شرق بندر ترکمن، از معروفترین آثار این شهر، پل خشتی آن است که بر روی رود گرگان ، در زمان صفوی بر روی پایه های ساسانی ساخته شده است. این پل دو مناره داشته که اکنون از بین رفته است. بنظر می رسد پل به دستور شاه عباس صفوی ساخته شده باشد.
قلعه کهن از دیگر بناهای شهر است که اکنون مخروبه شده و جز دو دیوار آن چیزی باقی نمانده است. این قلعه به قلعه مبارک آباد نیز معروف است.
سد وشمگیر، در 5 کیلومتری شمال شرق آق قلا نیز یکی از دیدنی های شهر است که برای گذراندن یک روز در دل طبیعت انتخاب خوبی است.
در 5 کیلومتری شمال شرق آق قلا تالاب آب شور آلاگل با وسعتی در حدود 25 کیلومتر مربع و عمق 5/2 متر قرار دارد. در فاصله ای اندک از مرز ترکمنستان و در میان شوره زارهای ترکمن صحرایکی از مراکز عمده پرورش ماهی های آب شور نظیر ماهی سفید و ماهی کپور است.
تالاب های آلما گل و آجی گل نیز از دیگر تالاب های دیدنی اطراف بندر ترکمن و آق قلا هستند که با پوشش گیاهی خاص زیستگاه انواع دوزیستان و آبزیان هستند.
زیارتگاه صالح نبی:
در 30 کیلومتری شمال شرق بندر ترکمن، بر بالای تپه ای واقع شده و سوای اهمیت زیارتگاهی که دارد از نظر چشم انداز نیز اثری جذاب است.
بندر گز:
در 12 کیلومتری بندر ترکمن، یکی از مراکز کشت پنبه کشور و یکی از شرقی ترین بنادر دریای خزر به نام بندر گز قرار گرفته، پیش از آنکه بندر ترکمن رونق بگیرد، این بندر قدیمی، قطبی مهم و بندر تجاری منطقه بوده است.
از آثار تاریخی بندر” جر کلباد” در غرب روستای کهنه کلباد است. آتشکده قدیمی مخروبه، قلعه های باستانی مثل مار قلعه، قدیم قلعه و عروس قلعه هم از دیگر آثار قدیمی دیدنی بندر هستند.
علاوه بر اینها تعدادی تپه باستانی نیز در اطراف شهر وجود دارند که مهمترین آنها تپه سنان خانه سر و تپه عبدالهی هستند.
گمیشان یا گمیش تپه:
با 20 کیلومتر فاصله از بندر ترکمن، در شمالی ترین قسمت حاشیه شرقی خزر و در همسایگی ترکمنستان، منطقه گمیش تپه قرار دارد.
گمیش دفه، دپه یا تپه بمعنی تپه نقره ای است گروهی معتقدند بخاطر انعکاس آفتتب بر روی این تپه و برقی که بهمراه دارد این اسم برای این منطقه انتخاب شد از طرفی پیدا شدن تعدادی سکه نقره ای تاریخی در این محوطه را با اسن نام بی ارتباط نمی دانند.
از آنجا که این شهر مدتی محل اقامت محمدعلی شاه قاجار، در جریان مهاجرتش به روسیه بوده از نظر تاریخ معاصر دارای اهمیت است.
علاوه بر آن این شهر از زمان اشکانی مرکز مبادله با همسایگان شمالی بوده و از شهرهای تجاری پررونق منطقه بشمار می رود.
مانند بندر گز این شهر نیز با گسترش بندر ترکمن،به تدریج از رونقش کاسته و در برهه ای نیز متروک شد. اقتصاد این شهر بر پایه صید و فرش و گلیم است و از آن مهمتر این شهر بزرگترین مرکز پرورش میگو در شمال کشور است.

 

از مهمترین دیدنی های این شهر، خانه های چوبی دوطبقه است که قدمت تعدادی از آنها به دوره قاجار می رسد.
ساکنان گمیشان عمدتا مهاجرانی هستند که در صد سال گذشته از روسیه به ایران مهاجرت و در این نقطه اقامت کرده اند.
تپه های باستانی کوره سو در غرب گیشان را نیز از دست ندهید. به شما توصیه می کنیم گشت خود را به این شهر بنحوی ترتیب دهید که بتوانید از چهارشنبه بازار آن دیدن کنید و مرغوب ترین میگو و ماهی شمال کشور را با مناسب ترین قیمت تهیه کنید.
تالاب گمیشان:

در شرق دریای خزر و در 20 کیلومتری شمال بندر ترکمن و در محدوده مرزی ایران و ترکمنستان، یکی از تالاب های جالب و دیدنی استان گلستان را دیدن خواهید کرد.
برای رسیدن به تالاب باید از بندر ترکمن به سمت شهرستان گمیشان یا گمیش تپه حرکت کنید، از این شهر مسیر را حدود 10 کیلومتر به سمت شمال امتداد می دهید تا به سرمحیط بانی گمیشان برسید.
درست مانند آشوراده و حتی بیشتر از آن، تالاب گمیشان یکی از بهترین سایت های پرنده نگری در کل کشور است.
نمونه های کمیابی از غازهای خاکستری، فلامینگوها، سنقر خاکستری، عقاب دریایی دم سفید، کاکایی سر سیاه، خوتکا، چرخ ریسک دم دراز و ….در تالاب و زمین های اطراف آن زندگی می کنند.
تالاب با وسعتی حدود 20 هکتار، تا 8 کیلومتر در خاک ترکمنستان نیز امتداد دارد. 14 هکتار از مجموع وسعت تالاب جزو محوطه شکار ممنوع است که اگر می خواهید از این منطقه هم دیدن کنید بایست مجوز کتبی از سازمان محیط زیست استان گلستان همراه داشته باشید. البته ما امیدواریم شما از آن دسته گردشگران عاشق طبیعت باشید که هدف تان از دیدن این تالاب زیبایی ها و شگفتی های طبیعی آن باشد نه شکار که تهدیدی جدی برای تالاب است.
فک دریایی، شغال و روباه از جانورانی هستند که ممکن است در طول گشت تان با آنها روبرو شوید. یکی از پدیده های جالب منطقه گمیشان، گل فشان های آن است که معروفترین آنها قارنیاق در شرق و نفتیجه در شمال شرق گمیش تپه قرار دارند.این گل فشان ها، ساختمان هایی هستند که براثر پرتاب گل تا ارتفاع 300 – 500 متری بوجود می آیند. شعله گاز گاهی تا ارتفاع 300 متر با زبانه های گل همراهی می کند.
جزیره آبسکون:
اگر نام این جزیره را شنیده اید و اکنون قصد دارید در سفر به بندر ترکمن سری هم به جزیره بزنید لازم است واقعیتی را با شما در میان بگذاریم. این جزیره هیچ نشانه قطعی و واضحی ندارد.
افسانه های فراوان در مورد این جزیره با واقعیت های غیر قابل انکار چنان آمیخته است که امروز صحبت در مورد آن بدون تحقیقات همه جانبه غیر ممکن است.
گروهی از مردم آن را همان آشوراده فعلی می دانند و برخی معتقدند با پیشروی های جدی ای که دریای خزر در سده های اخیر به داخل خشکی داشته، امروز می توان توقع داشت جزیره تپه ای باشد در جاییکه امروز آن را گمیش تپه می نامیم.
در هر حال آنچه که تاریخ بر آن صحه می گذارد آن است که بندر در مقطعی از تاریخ دارای چنان اهمیتی بوده که گاهی دریای خزر را به اعتبار آن دریای آبسکون می نامیده اند.
جزیره که در جنوبشرق دریای خزر واقع بوده، از نظر تجاری دارای اهمیتی بالا بوده وضمنا دیوار دفاعی محکمی در مقابل اقوام مهاجم غز بشمار می رفته است.
مرگ سلطان محمد خوارمشاه، آخرین سلطان خوارزمشاهی ایران که در پی فرار از دست مغولان و بیماری سختی که در جزیره به آن دچار شد واقعیت دیگر در مورد این جزیره است که بهرام بیضایی در کتاب” تاریخ سری سلطان در ابسکون” آن را با افسانه آمیخته است.
دیوار گرگان:
این دیوار دفاعی که زمان ساخت آن محل تردید است دیواری است 20 کیلومتری که از کلاله شروع شده و در بندر ترکمن به دریا می پیوندد.
این دیوار که دومین دیوار بزرگ جهان پس از دیوار چین بشمار می رود را قزل آلان نیز می نامند، و این همان دیواری است که در تاریخ گفته می شود توسط اسکندر مقدونی ساخته شد و بعد ها انوشیروان ساسانی آن را مرمت کرد. دیواری که از کوه های گلی داغ تا دریای خزر امتداد داشته و اکنون تنها قسمت های بسیار کمی از آن باقی مانده با این حال همین باقیمانده ها نشان می دهند که دیوار که دارای ارتفاعی 2 تا 4 متری بود در زمان خود اثری بس شکوهمند بوده است.
قدمگاه بهاء الدین نقشبندی:
در 10 کیلومتری شرقی بندر ترکمن، در نزدیکی روستای خوجه لر، این قدمگاه قرار دارد. بنا به روایات، بهاء الدین نقشبندی مرتاضی قدیس گونه بوده که پیروان او هنوز در هند ، چین و ایران زندگی می کنند. ظاهرا این شخص مدتی در این مکان اقامت داشته که اکنون تبدیل به این مکان مقدس شده است.
وی در سال 791 ه.ق فوت کرده و صومعه وی در بهاء الدین بخارا هنوز فعال است. این محل مورد توجه زنان نازا است و گفته می شود نذر برای این بارگاه حاجت کسانی را که برای بچه دار شدن مراجعه می کنند را برآورده می کند.
اگر فرصتی برای تان باقی ماند حتما از بندر مختومقلی نیز دیدن کنید، این بندر آخرین بندر شرقی کشور بر کرانه های خزر است.

اگر به اسب و اسب سواری علاقمندید کورس بهاره بندر ترکمن را یکی از جذاب ترین علاقمندی های ترکمنان است را از دست ندهید. ترکمنان به جشن ” طوی” می گویند و اکثر این طوی ها بجز مواردی مانند عروسی یا ختنه وسوران و مواردی از این دست، عمدتا مناسبت هایی مذهبی هستند.

 

بزرگترین جشن برای ترکمنان، عید قربان است که آن را قوربان بایرام می نامند. جشن که از روز 7 ذی الحجه شروع می شود در روز دهم به اوج خود می رسد. این سه روز نزد هموطنان ترکمن مان به شکلی شاعرانه ” روزهای عزیزی که عطر جشن را می آورند ” خوانده می شوند. در این ایام خانه ها را تمیز می کنند و در روز هشتم، برای آمرزش مردگان دعا می کنند و نانی به نام پاسدق را خیرات می کنند.

 

روز نهم اما روز زندگان است، که آن را دیری عید می نامند و به خوبی و خوشی و برپایی ضیافت آن را سپری می کنند.

در شب عید قربان، حمامی خاص انجام می دهند به نام قوربان شوره و در روز دهم یا قربان لیق، قربانی ها را انجام می دهند. هر کس بنا به بضاعت خود گوسفند، بز یا گاو قربانی می کند. اما اگر در چنین ایامی به بندر ترکمن سفر کنید احتمالا با صحنه عجیب قربانی کردن شتر مواجه خواهید شد.

 

در روز 11 و 12 با گوشت های قربانی آبگوشتی می پزند و آن را بهمراه مهمانان صرف می کنند. این روز در بین ترکمنان چاقرمق بمعنی دعوت گفته می شود و این دو روز روزهای احسان و بخشش صدقه است. در این ایام در تپه های خارج شهر یا ایوان خانه ها تاب هایی می بندند و دختر و پسر، مرد و زن و پیر و جوان روی آن ها تاب می خورند.

 

ترکمنان معتقدند، گناهان انسان که بر روی شانه هایش نشسته با تا ب خوردن سبک می شوند و می ریزند. نام این تاب ها سالانچیق است. بطورکلی قربان بایرام و این مراسم، فرصت مناسبی است برای آشنا کردن جوانان در سن ازدواج با هم البته با نظارت خانواده ها.

دومین عید بزرگ برای ترکمنان، عید فطر است. در این روز و بعد از برپایی نماز عید با پوشیدن لباس های نو به دید و بازدید می روند. شب شانزدهم ماه رمضان را یارمضان می نامند. در این شب، روحانی هر محل با تعدادی از افراد به در خانه های مردم می رود و مژده می دهد که ماه رمضان به نیمه رسیده و خدا مومنان را در گذراندن باقی مانده آن کمک خواهد کرد.مردم نیز در عوض پول یا خوراکی به آنها هدیه می دهند.

 

شب قدر را در بندر ترکمن 27 رمضان می دانند که تا در آن تا سحر به دعا خواندن و خوردن میوه و شیرینی و تنقات می گذرانند. جشن دیگری که در سن 63 سالگی ( به مناسبت 63 سال زندگی حضرت محمد) می گیرند هم از دیگر جشن های ترکمنان است و آق قویون( گوسفند سپید) نام دارد.

 

 

Check Also

برگزاری رالی تور گردشگری تهران- شمال

کانون جهان‌گردی و اتومبیل‌رانی با همکاری انجمن موتورسواری و اتومبیل‌رانی ورزش کارگری، رالی تور تفریحی، …