ایرانگرد نیوز پایگاه خبری تحلیلی ایرانگرد نیوز
احمد طالبی‌نژاد مولف کتاب “تعزیه، تراژدی، سینما” درباره این اثر به خبرنگار مهر گفت: موضوع اولیه این کتاب سال‌ها پیش در ذهن من جرقه زد. در تمام طول مدت تدریس خود به این نکته پی بردم که دانشجویان سینما آشنایی کافی با هنر نمایش از جمله تعزیه و تاثیر این هنر در گسترش نگاه فیلمساز، ندارند.
وی درباره روند شکل‌گیری این کتاب توضیح داد: از همین رو از دو سال پیش تصمیم گرفتم تعزیه را از نگاه نمایش و امکانات پس از آن مورد بررسی قرار دهم تا اینکه یک روز درباره این موضوع با یکی از مسئولان در بخش پژوهش مرکز سینمای مستند و تجربی گفتگو کردم و او پیشنهادی برای چاپ این کتاب به من داد. نگارش دقیق کتاب زمان می‌بُرد و من به عنوان نویسنده کتاب نیاز به 6 ماه زمان برای نگارش کتاب داشتم اما این مسئول تاکید کرد که کتاب را برای جشنواره “میلاد سرخ” که در حال حاضر در اردبیل در حال برپایی است، می‌خواهند.
در چاپ دوم کتاب را تکمیل می‌کنم
این منتقد سینما صحبت خود با این مسئول مرکز سینمای مستند و تجربی را اول مردادماه اعلام کرد و در ادامه افزود: به دلیل کمبود زمان من به طور شبانه‌روزی کار فشرده‌ای را انجام دادم تا کتاب به سرانجام برسد که خوشبختانه این اتفاق افتاد، اما اگر بحث رونمایی کتاب “تعزیه، تراژدی، سینما” در جشنواره نبود حتماً به لحاظ کیفی و همچنین یافتن نمونه‌های بیشتر کار بهتری ارائه می‌دادم. به هر حال از مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی این قول را گرفتم که اگر قرار شد کتاب به چاپ دوم برسد برای یافتن نمونه‌های تعزیه و تراژدی در سینما به طور مفصل‌تر کار کنم.
وی در مورد ویژگی های این کتاب گفت: من پیش از این کتابی با عنوان “در حضور سینما (تاریخ تحلیلی سینمای پس از انقلاب)” داشتم که در سال 73 توسط بنیاد سینمای فارابی منتشر شد. در آن کتاب حوادث پس از انقلاب را از جهت تاریخی بررسی کردم و بیشتر تمرکزم روی تحلیل محتوای فیلم و فرم‌ها در طول سال های پس از انقلاب بود. در کتاب “تعزیه، تراژدی، سینما” هم سعی کردم همین کار را انجام دهم.
تحلیلی تفصیلی بر “روز واقعه”
طالبی‌نژاد درباره یکی از بحث‌های مطرح شده در کتاب جدیدش عنوان کرد: به عنوان مثال در کتاب “تعزیه، تراژدی، سینما” بحثی درباره فیلم “روز واقعه” نوشته بهرام بیضایی به کارگردانی شهرام اسدی کردم که این تحلیل مفصل‌تر از سایر تحلیل‌هایی است که در مورد این فیلم منتشر شده است. یا در جای دیگر بحث درباره این دارم که در فیلم “مسافران” به نوعی تراژدی تعزیه در سینما رخ می‌دهد.
وی در توضیح تراژدی تعزیه در فیلم “مسافران” ساخته بهرام بیضایی گفت: خیلی از منتقدان و یا کارشناسان سینمایی از این زاویه نگاه نکرده اند که فیلم “مسافران” یک تعزیه تمام عیار است. این فیلم قرار است یک مجلس شادمانی را مطرح کند اما در انتها می بینیم که به سوگواری تبدیل می شود. به اعتقاد من با توجه به نگاهی که بیضایی به سینما دارد فیلم “مسافران” یک تعزیه است.
این فیلمساز افزود: تراژدی یک ساختار در ادبیات دراماتیک و تعزیه نمونه ای از تراژدی مذهبی در ایران است؛ تراژدی‌ای که با عناصر مشترک در نمایش‌های رومی و یونانی نیز دیده می شود. بنابراین در دل تعزیه تراژدی وجود دارد و کسانی مثل بیضایی به شکل علمی و همچنین فیلمسازانی مثل کیمیایی به صورت غریزی به این ساختار رسیده اند. تراژدی از بحران شروع و به بحران ختم می شود و فیلم های بیضایی و کیمیایی از این دسته از فیلم ها هستند که قهرمان های آنها می دانند جز کشته شدن راه دیگری ندارند.
وی همچنین به دیگر وجوه تراژدی اینگونه اشاره کرد: یکی از نکات مهم این است که تراژدی به معنی الگوسازی اخلاقی است و از آنجا که تعزیه بار تراژیک بالایی دارد در سینما نیز معنی پیدا می کند. قهرمان های مثبت جهانی در آثار مختلف از جمله کسانی بودند که با رشادت هایشان الگوسازی کردند و آگاهانه مرگ را انتخاب کردند.
طالبی نژاد در پایان بیان کرد: اما نکته مهم در تراژدی، ایمان به عنصر امید است که بیضایی در فیلم “مسافران” به خوبی به این امید دست پیدا کرد. ما می‌بینیم مادربزرگ داستان همچنان امیدوار است که آیینه برگردد. این در حالی است که هرچه می گویند مسافران در راه کشته شده اند اما او هنوز امیدوارانه نگاه می کند.
به گزارش خبرنگار مهر، قرارست کتاب “تعزیه، تراژدی، سینما” به نگارش احمد طالبی نژاد شامگاه امروز چهارشنبه 6 شهریورماه در سالن آمفی تئاتر تماشا در شهر سرعین رونمایی شود.
