آب انبار و سقا خانه “حاج علی” واقع در گذر “میرکریم” که یکی از دو نمونه آب انبارهای باقیمانده گرگان قدیم محسوب میشود، در آستانه تخریب است. این بنا نه تنها مورد بیمهری مسئولین اداره کل اوقاف استان گلستان قرار گرفته که با بیمهری و نبود دلسوزی ساکنان محله میرکریم هم مواجه است و بخش زیادی از بنا توسط مردم تخریب و حتا آجرهای آن به عنوان مصالح در ساخت ساختمانهای دیگر به کار گرفته شدهاست
بنا به بازدید میدانی خبرنگار این رسانه از محل آب انبار حاج علی، این بنا که همراه با مسجد علی از زمان ساخت یعنی در حدود دویست سال پیش وقف آبرسانی به مردم منطقه بوده و در سال 1310 همراه با ثبت بافت تاریخی گرگان به عنوان ملحقات بافت به ثبت رسیده، امروز به دلیل عدم نگهداری صحیح توسط اداره اوقاف و علیرغم تلاشهای سازمان میراث فرهنگی چه پیش از استقلال از مازندران و چه پس از آن به مخروبهای از زباله و نخاله تبدیل شدهاست.
ساخت دو خانه مسکونی با مجوز رسمی و پروانه ساخت در بخش فوقانی راه پلههای ورودی به مخزن از آسیبهای جدی وارد آمده بر بدنه این بناست.
تاکنون تنها عملیات حفاظتی انجام شده روی آب انبار ساخت دیوار آجری در اطراف بنا و مسدود کردن دهانه ورودی آن به منظور جلوگیری از ورود معتادها و اراذل و اوباش است.
در مجوارت این بنا که روزهایی بحث بر سر تبدیل آن به موزه قرآن بر دهانها افتاده بود امروز ساختمانی که اهالی محل آن را سگفروشی میدانند قرار دارد و این در حالی است که این ساختمان به عنوان دیوار از بدنه آب انبار استفاده کرده و به دلیل صدور پروانه ساخت برای این ساختمانها و انجام مراحل قانونی ساخت و ساز، ساکنان آن قصد ترک ساختمان را به هیچ قیمتی ندارند.
“سید کریم حسینی”، پیرمرد مهربان و هشتاد و دو سالهایست که از قدیمیترین ساکنان میرکریم به حساب میآید. او که امروز بقالی کوچکی درست روبروی آب انبار اداره دارد میگوید: «از طرف میراث فرهنگی بارها و بارها به این محل سرکشی شدهاست، اما در نهایت آب انبار را رها کرده و تنها به ساخت یک دیوار اکتفا کردند. این محل مدتها مکان معتادها بود. مردم بخش زیادی از اب انبار را خراب کردند و حتا آجرهای آن را برای ساخت و ساز های خودشان بردند. با هر یک از مسئولان میراث فرهنگی هم که صحبت میکنیم میگویند باید به اداره اوقاف صحبت کنید.»
پیرزن رهگذری در مورد خانههای ساخته شده روی سقف آب انبار با عصبانیت میگوید: «اینجا کسی زندگی نمیکند. فقط سگ میفروشند. شبانه روز از پارس سگها آرامش نداریم.»
«قربان علی عباسی»، کارشناس مرمت سازمان میراث فرهنگی و استاد دانشگاه در خصوص وضعیت این بنا گفت: «مدتی قبل توانستیم بخشی از بودجه پاکسازی آب انبار را کسب کنیم. همچنیین، هماهنگیهای لازم با شهرداری برای تخلیه زبالهها و نخالهها و حجم خاک زیاد جمع شده در محوطه داخلی بنا انجام شده است. اما اداره اوقاف از این کار جلوگیری کرد.
عباسی افزود: «اداره اوقاف با ادعای مالکیت آب انبار از ما به دادستانی شکایت کرد. میراث فرهنگی ادعایی بر مالکیت این بنا نداشته و ندارد و مالک اصلی مجموعه بافت را مردم میداند. حرف اداره اوقاف این بود که ما میخواهیم آب انبار را به موزه قرآن تبدیل کنیم. و میراث فرهنگی هم طبق قانون با مشارکت پنجاه درصدی اعلام همکاری کرد و همچنان نیز بر این حرف ایستاده است. اما برداشتن قدم اول برای آغاز پروژه رضایت و همکاری اداره اوقاف است.»
در اداره اوقاف کارشناس مربوط نتوانست جوابگوی ما باشد و از آنجایی که حضور ذهنی هم در خصوص آب انبار حاج علی نداشت و حتا نمیدانست که این آب انبار در تولیت آنها قرار دارد و به نظر می رسید که اعتقادی هم به دخالت سازمان میراث فرهنگی در محدوده داراییهای اوقاف ندارد مهلت خواست تا موضوع را بررسی کند و به اطلاع ما برساند! و این در حالی است که تا این لحظه هیچگونه اقدام جدیدی از طرف این اداره انجام نشدهاست.
شاید توجه به این نکته خالی از ضرورت نباشد که مطابق بند نهم مطابق بند نهم قطعنامه آتن مصوب سال 1931 میلادی این کنفرانس عمیقا باور دارد که بهترین تضمین برای حفاظت از یادمانها و آثار هنری، ریشه در عطوفت و در احترام ما میتواند داشته باشد و با توجه به اینکه احساسهایی از این گونه میتواند به وسیله عملیاتی متناسب از سوی مقامات دولتی مورد حمایت قرار گیرند، به صدور این رای مبادرت میکند که آموزش دهندگان، تمامی تلاش خود را به کار برند تا خردسالان و جوانان از هرگونه عملی که به فرسودگی یادمانها بیانجامد دوری جویند و بر عکس آنان را برانگیزانند تا معنا و مفهوم آن را دریابند و به طور کلی به حفاظت و حمایت از شواهد تمدن علاقهمند شوند.