۲۰ اثر غیرمنقول در فهرست میراث ملی ثبت شد

بافت و منظر فرهنگی اورامان تخت 
روستای اورامان که در دامنه رشته کوههای زاگرس و در ابتدای حوزه آبریز رودخانه سیروان واقع شده با توجه به معماری خاص و ویژگی های مختلف یکی از روستاهای مهم و ارزشمند کشور است.
خانه‌هاى این روستا با سنگ و اغلب به صورت خشکه و به صورت پلکانی و از سنگ ساخته شده است. در این روستایی با مهر خانه، حیاط خانه دیگر محسوب می‌شود و تا پشت روستا ادامه می‌یابد. نوع معماری به کار رفته در این روستا نیز چشم هر بیننده‌ای را به سوی خود جلب می‌کند. قدمت این روستا به قبل از اسلام برمیگردد و زندگی تا کنون در آن جریان داشته است.

روستای پالنگان و منظر فرهنگی آن
یکی از روستاهای دهستان ژاورود از توابع شهرستان کامیاران در استان کردستان است و در ۴۷ کیلومتری شمال‌ غرب  این شهر و در دره تنگیور قرار دارد. این روستا در دامنه کوه و در دو طرف دره قرار گرفته و خانه‌های آن با سنگ و عموماً به حالت پلکانی ساخته شده و پشت بام منزل پایین حیاط منزل بالا محسوب می‌شود.
این روستا علاوه بر داشتن معماری زیبا، دارای چشمه‌ها، آبشارها و طبیعتی سرشار از زیبایی منحصر به فرد در استان کردستان است و در کنار رودخانه تنگیور قرارگرفته که به رودخانه سیروان می‌پیوندد. رودخانه خروشان تنگیور که از میان آبادی می‌گذرد آن را به د وقسمت تقسیم کرده است و خانه‌های روستا با سنگ و بیشترشان به صورت خشکه چینی ساخته شده است.

روستای تاریخی ژیوار
روستای ژیوار در منطقه هورامان استان کردستان، شهرستان سروآباد در جنوب کوه‌های کوسالان و در  کنار رودخانه سیروان واقع شده است. ژیوار در گویش کردی به معنی زنده است.
این روستا با توجه به شیب کوه و محیط در دره ای تنگ به صورت پلکانی ساخته شده وبناهای  آن را باغ های انار،انگور وانجیر فرا گرفته است. پیشینه روستا به دوره صفوی برمی گردد و تا کنون نیز زندگی در آن جریان دارد و از روستاهای ارزشمند و زیبای کشورمان است.

 حمام پنج شنبه دین
حمام پنج شنبه دین ۵/۲ × ۱۴ × ۲۱ متر وسعت دارد و شامل بخش های هشتی، سربینه، گرمخانه، میاندر و خزینه است. پس از هشتی راهرویی کوتاه ارتباط با سربینه چهر گوش حمام را میسر می کند. سقف گنبدی سربینه بر چهار ستون سنگی با سرستون پلکانی استوار است. میاندر حمام در ضلع جنوبی سربینه و با چرخش ۹۰ درجه به گرمخانه متصل می شود . فضای گرمخانه به نسبت فضای کوچکتری است و با شکل چلیپایی دارای ستونهایی مانند سربینه است. خزینه مسدود شده حمام در منتهی الیه ضلع قرار دارد. این بنا از آثار ارزشمند دوره قاجار در محله جوباره اصفهان است.

حمام ساحل زرین شهر
حمام ساحل در شهر زرین شهر، شهرستان لنجان، استان اصفهان قرار دارد. حمام مساحتی در حدود ۴۰۰ متر مربع دارد. حمام دارای دو بخشی قدیمی و نوساز است که بعدها به آن اضافه شده است. بخش قدیمی شامل و شامل بخش¬های سربینه، گرمخانه، خزینه است. سقف حمام با استفاده از گنبهایی پوشیده شده که در بخشهایی بر روی ستون¬هایی قرار گرفته است.

سرجه دشت فین
بنای تاریخی سرجه احتمالا در اواخردوره صفوی و اوایل قاجار جهت اتراق سرجه پیما (مقسمآب)به همراه آب انباری(هوت) درعمق تقریباً ۳ مترساخته شده است.  این بنا حدود ۴۰ متر مربع وسعت دارد و از بناهای  مهم کاشان در ارتباط  با  نظام آبیاری است.

آب انبار دروازه قدیم
آب انبار دروازه قدیم سفید شهر از مخزن، سردر و پاشیر تشکیل شده است. بنا از آجر ساخته شده گنبد مخزن به شکل نیم دایره است و از سطح زمین های اطراف پنج متر ارتفاع دارد وسطح خارجی آن کاملا ازآجر پوشیده شده است. این بنای ارزشمند از ساخته های دوره قاجار است.

خانه جلالی
خانه جلالی در هسته اولیه بافت قدیم تودشک از توابع بخش کوهپایه شهرستان اصفهان قرار دارد. بنا به صورت حیاط مرکزی بنا شده و فضاهای خانه در چهار جبهه حیاط مستطیلی آن شکل گرفته اند و از بناهای مهم دوره قاجاریه بافت تاریخی تودشک است.

خانه بابا نورعلی
خانه بابا نوعلی مربوط به دوره پهلوی در روستای مزرعه شور بخش کوهپایه اصفهان است. این بنا حدود ۱۷۰ متر مربع وسعت دارد و در دو طبقه ساخته شده است. طرح خانه به صورت حیاط مرکزی است و اتاقهایی در دو ضلع آن ساخته شده است.در شرق بنا سه اتاق با کاربری مطبخ، مهمانخانه و انبار به اصطلاح بالاچی وجود دارد.
ضلع غربی شامل دو اتاق با کاربری انبار و نشیمناست که اتاق نشیمن از یک ایوان کوچک دارد و دسترسی به پشت بام و دستشویی زیر پله از این بخش است. ضلع جنوبی شامل دو ایوان تابستانه ی کوچک است .

خانه رضوانیان
خانه رضوانیان در بافت تاریخی شهر کاشان قرار گرفته و از بناهای ارزشمند آن محسوب میشود. این خانه تاریخی در زمینی به مساحت ۳۲۰ متر مربع و در دو طبقه ساخته شده است.. فضاهای خانه در اطراف حیاط مرکزی به صورت گودال باغچه استقرار دارند.

کلیسای مریم مقدس ریحان آباد

یکی از کلیساهای تاریخی باقیمانده ارامنه در استان آذربایجان غربی و در شهرستان ارومیه است که هنوز فرایض دینی و آئین و مراسمات در آن انجام میشود. کلیسا  دارای محور شرقی و غربی با پلانی متقارن با محور محراب است.این کلیسا مربوط به قرن ۱۷ میلادی است.
عمارت شیر و خورشید تکاب
عمارت شیر و خورشید در مرکز بافت تاریخی شهر تکاب واقع شده و شامل ۳ ساختمان است که با هم در بخشی متصل هستندو با مصالح سنگ لاشه، چوب و آجر بصورت منظم و متقارن دردو طبقه ساخته شده است. بنا حدود ۱۲۰۰ متر مربع مساحت دارد و مربوط به اواخر دوره قاجار و پهلوی است.

 مسجد قره آغاج
مسجد قره آقاج  با پلانی مربع دارای مسجد شبستانی است و از سنگ و آجر به عنوان مصاح در ساخت آن استفاده شده است. این مسجد در کنار مسجد جامع و بازار تاریخی ارومیه در بافت قدیم قرار دارد ۵×۲۰×۲۰ با ملات آهک و گچ شکل گرفته و مربوط به دوره پهلوی است.

شاه تپه
تپه باستانی موسوم به شاه تپه  به صورت برجستگی کم ارتفاعی در شرق و جنوب شرقی روستای اسلام تپه از توابع بخش مرکزی میاندواب واقع شده است.این محوطه از آثار مهم دوره اورارتویی است و در جنوب آن ردیفی از پله درسطح صخره به طول بیش از ۴۰ متر ایجاد شده است.

کتیبه عین الروم
چشمه تاریخی عین الروم در جنوب روستای عین الروم،شهرستان اشنویه قرار گرفته است.دربالای این چشمه  طاقچه¬ایبا طاق قوس وجود دارد ویکی از کتیبه های مهم  اورارتوییدر آن ایجاد شده است. این کتیبه آسیب زیادی دیده و امروزه تنها بخشهایی از آن شامل ۷ و ۴ سطر باقی مانده است.
متن کتیبه چنین است:«با قدرت گرفتن از خدای خالدی،من منوا هستم، پسر ایشپوینی، شاه بزرگ، شاه قدرتمند، شاه کشور بیائینیلی، سرور شهر توشپا، منوا این چشمه را ساخته است».

محوطه باستانی قلعه دم دم
محوطه باستانی قلعه دم دم در ۳ کیلومتری جنوب روستای بزرگ آباد از توابع بخش مرکزی ارومیه قرارگرفته و ۴۵۰×۲۵۰ متر وسعت دارد. این محوطه در ارتفاع حدود ۷۰ متری از سطح زمین های برروی بستر صخره ای کوهستان قرار گرفته و از شمال و جنوب، به پرتگاه مرتفعی منتهی می شود. ورود به به محوطهقلعه از اضلاع شرقی و غربی آن امکان پذیر است. آثار دیواره های لاشه سنگی به ارتفاع باقیمانده یک متر در ضلع غربی برجای مانده است. این محوطه با توجه به یافته های سفالی به دوره اورارتویی تاریخگذاری می شود.

محوطه باستانی سیسته
این محوطه مهم از سه تپه ۱، ۲ و ۳ تشکیل شده که با ارتفاع بیش از ۷ متر دارای استقراری از دوره نوسنگی، مس و سنگی، آغاز نگارش و هخامنشی است. این محوطه با حدود ۴ هکتار وسعت در استان چهارمحال و بختیاری، شهرستان اردل قرار دارد.

مدرسه فرخی بروجن
مدرسهفرخیدر شهر بروجن استان چهار محال و بختیاری قرار دارد.  این مدرسه قدیمی ترین مدرسه بروجن است. مدرسه دارای حیاطی است که در سه طرف شمالی، شرقی وغربی بنا شده است.
فضاهای ضلع شمالی شامل چهارکلاس که کاملا قرینه ساخته شده، است. سقف بنا به صورت تخت و ازتیرهای چوب سپیدار و کبوده ساخته شده است.

خانه بهرامی
خانه بهرامی در بافت تاریخی خرم آباد واقع شده است. اثردو بخش شمالی (زمستان نشین)وجنوبی (تابستان نشین) دارد. بخش شمالی بنا در سه طبقه ساخته شده وبخش  جنوبی آن شامل یک اتاق و ورودی اصلی و سرویس بهداشتی وانباری است. سقف بنا به وسیله تیرهای چوبی پوشیده شده است.

خانه رحیمی
خانه رحیمی در بافت تاریخی شهر خرم آباد واقع شده و وسعتی در حدود ۵۵مترمربع دارد.  و مصالح به کار رفته شامل خشت،آجر،چوب، گچ و … است. پلان بنا نامتقارن است و اتاقهایی از سه سمت حیاط را در برگرفته اند و دارای پنجر ه هایی با قوس نیم دایر های در دو طرف ورودی است. در دیگر سمت حیاط دارای طاقنماهایآجریاست.