جادوی ساز نور محمد و وعده‌های معاون هنری وزیر ارشاد

به گزارش ایرانگرد نیوز، کارگاه تاویل و بر اساس شیوه انسی و عرفانی استاد نامدار موسیقی تربت “نور محمد درپور” با مدیریت حمید رضا اردلان، استاددانشگاه، پژوهشگر موسیقی و معاون فرهنگی خانه هنرمندان صبح روز پنجشنبه یازده مهر در حالی  در تالار استاد شهناز خانه هنرمندان ایران برگزار شد که این پژوهشگر در توصیف موسیقی نواحی ایران گفت: موسیقی نواحی ما، انسان را تا رسیدن به نام اعظم پیش می‌برد.

 

ممکن است این اشیاء بهتراز شما گوش بدهند

 

اردلان در این کارگاه با بیان آنکه که اشیا را نباید به عنوان شی نگاه کرد آن‌ها واجد ویژگی‌های منحصر به فرد هستند گفت: بیهوده نیست که انسان‌های پیشین به آنها به گونه مقدس نگاه می‌کردند پس کوشش کنید به خوبی به آنچه باید گوش بدهید ممکن است این اشیاء بهتراز شما گوش بدهند.

 

اردلان ز استاد نورمحمد درپور درخواست کرد که قطعاتی در مدح پرودگار و اسامی اعظم اجرا کند. درپورنیز اجرای خود را با اجرای”الله مدد الله مدد” آغاز و سپس از بزرگان دینی و حضرت علی (ع) با موسیقی و زبان محلی خود نام برد.

 

اردلان در توضیح اجرای این قطعات گفت: به این جغرافیا نمی‌شود دست پیدا کرد مگر با چند مثال واضح. تفاوتی که میان انسان و دیگر موجودات هست این است که انسان، می‌تواند سخن بگوید. زبان انسان باعث می‌شود عالمی که نیست به وجود آید. تمام اشیاء در جهان حاضر هستند ولی در عدم و نیستی یک درخت سیب جان دارد ولی تمایلی به ظهور و فکرکردن به خود ندارد در یک کمون زندگی می‌کند صندلی نیز همانند درخت از این قاعده پیروی می‌کند او نشسته است و استقرار عدمی دارد. اما این استقرار عدمی تاجایی در انسان به انتهای خود رسیده و انسان توانسته، سخن بگوید.

 

این مدرس و پژوهشگر دانشگاه تصریح کرد :این سخنانی که من می‌گویم برای انسان هزار سال قبل قابل درک نبوده است اگر در میان انسان‌هایی در سه هزار سال قبل بودم امکان فهمیدن سخنانم کمتر بود. اگر ده هزار سال قبل می‌رفتم هیچ امکانی برای تبادل صحبت و معنی نیست. ما در دوره جدید کثرتی از واژگان داریم.

 

در ادامه این کارگاه پژوهشی، معاون فرهنگی خانه هنرمندان به شکل گیری این کثرت واژگان با آوردن کاربرد واژه port به معنای مسیر و گذر و به تصرف در آمدن معنی آن در نحو زبان معاصر و تکرار و تذکر در موسیقی در جغرافیا و دوره تاریخی متفاوت اشاره کرد و گفت: در آسیب شناسی این تکثر باید به موسیقی مقامی ایران اشاره کرد که واژه گریز و وحدت‌گراست و به عقیده من این وحدت گرایی پیرامون اسم اعظم که همانا کلمه (الله) است، وجود دارد.

 

وی افزود: این کثرت واژگان در دوره قدیم نبود تعداد معینی حرف بوده است مثل حرف (ب) حرف (پ) حرف (او) و دیگر حروف در حد هفت تا نه حرف ما در زبان داشتیم. این حروف نیازهای مردمان را تأمین می‌کرد. علت آن نیز به زندگی گروهی انسان بازمی گردد. به عنوان مثال: انسان‌های نخستین باهم غذا می‌خوردند، دریک زمان تقریباً احساس گرسنگی می‌کردند و نیازی برای پرسیدن از یکدیگر نداشتند حتی ضرورتی احساس نمی‌کردند که به سلایق متفاوت یکدیگر پیرامون غذا گفت‌وگو کند. در نتیجه غذا و زمان گرسنگی معین (کنکرت) و در انضمام آنان بوده است. وهمان یک حرف کافی بوده است تا آن‌ها برای شکار آمده شوند. دکتر سپس با بیان حرف (پ) به تبیین کارکردهای آن در جوامع بدوی اشاره کرد و گستره واژگانی که با ترکیبات این حرف ساخته می‌شود را با استفاده از نمودار و دستگاه پروجکشن به نمایش گذاشت تا هنرجویان چگونگی گسترش این حرف که به باور دکتر ریشه بسیاری از واژگان معاصراست رادریابند. انسان زمانی که دریک قبیله (کمون) زندگی می‌کرده است از حرف (پ) استفاده می‌کرده. حرف (پ) یعنی من نبودم اکنون هستم. حرف (پ) یعنی من گرسنه‌ام و از حالت گرسنگی باید به سمت سیری بروم و… تمام عبورهای مادی و معنوی به احرف (پ) بیان می‌شد. اما به عنوان مثال: هنگامی که در تمدن خواسانها در قاره افریقا بشر از جنوب به سمت شمال قاره حرکت می‌کند یک اتقاق افتاده است آن‌ها که درخواسان مانده بود می‌گفتند (پ) آن‌ها که حرکت کرده بودند می‌گفتند (پو) این مهاجران هنگامی که به شاخ آفریقا رسیدند به دودسته تقسیم شدند. گروهی به سوی قاره اروپا، و گروهی دیگربه سوی قاره آسیا حرکت کردند. و سرانجام هرگروه به مکانی مهاجرت کردند.

 

وی افزود: هنگامی که این (پ) به تمدن ایرانی رسید به کلمه (پرت) تبدیل شد. پرت به معنی آنکه من برای پرت شدن به مکانی به نام پرتگاه می‌روم. توپی در دست من است و می‌خواهم آن را پرتاب کنم. (توپ می‌خواهد از اینجا برود آنجا) فلانی پرت است (اینجا نیست)، پرت بودن به معنای دوربودن از اینجا (دوربودن ازموضوع) اما کلمه درنقطۀ دیگر به (port) تبدیل شده است دکتر باهمان شیوه که حرف (پ) را در زبان فارسی کنکاش می‌کند به زبان انگلیسی اشاره می‌کند. در زبان انگلیسی (port) به معنای از جایی به جایی رفتن که سرانجام به معنای مسیر به کارمی رود.. .(Port) در میان گنوستیک‌ها مانند: حافظ، مسیح (ع)، مولانا، شیخ خراقان،.. .گنوستیک با واژه انس عربی هم ریشه است. به این معنا که گنوستیک‌ها اهل انس با هستی، طبیعت و خود هستند. این (port) در میان گنوستیک به شراب تبدیل شده است. در زبان انگلیسی یکی از معناهای (port) شراب است. زیرا شراب انسان را از جهان مانده به جهان مستی پرت می‌کند.

 

اردلان گفت: (پ) در انضمام بشر بود و لازم نبود که معناهای گوناگون را بپذیرد. انسان نخستین با واژه (پ) تمام اعمال خود راسامان می‌داد. بودا و مولانا نسبت به کثرت واژگان اعتراض می‌کنند. ما پیشتر واژه ای را بیان می‌کردیم و مقصود حاصل می‌شد اما اکنون زبان بلای جان آدمی است واو را محدود می‌کند. از سویی دیگر انسان‌ها زبان هم دیگر را نمی‌فهمند و جهان به آشفتگی رسیده است. انسانی که از زبان متکثر و بدون کاربرد عاصی هستند. مدتی به محاق می‌رود تا زبان را نشنود، سکوت اختیار می کند. با مقام متعالی دست می‌یابد.

 

وی ادامه داد: یکی ازموضوعاتی که درموسیقی مقامی ایران وجهان حضوردارد همانا واژه گریزی است. تمام هدف این موسیقی آن است که ازکثرت واژگان کم کند.

 

دکترحمید رضا اردلان از همین منظر به تحلیل قطعات استاد نورمحمد دورپور پرداخت و با بیان عناصری مانند تکرار درموسیقی نواحی ایران وموسیقی جهان توضیح داد که این عنصرمشترک چگونه دردوفرهنگ متفاوت معنا می‌یابد. وی گفت : واژه اسم اعظم «الله» که مقصد لحن وسوُت درموسیقی نواحی است بحث امروز من عنصرتکراراست. درموسیقی غرب آن‌ها عنصر تکراررا دریافتند اما آن‌ها درخط حرکت می‌کنند وموسیقی دان های نواحی ما دردایره به گونه ای که درهنگام تکرار خواهان رسیدن به مطلق هستند همان گونه که درچهره استاد نورمحمد درپورمشاهده کردید. دراین حال ممکن است نوازنده نواحی به مقام فناء فی الله دست یابد.

 

بنی اردلان سرانجام کوشید با هدایت هنرجویان با ضرب دست با عنصرتکرار به یک ریتم هماهنگ دست یابد هدف دکتر پیشتر این بود که هنرجویان از سازها ی خود بهره گیری کنند اما به شکل نمادین از هنرجویان خواست تا سازهای خود را در دست بگیرند وبا آن احساس یگانگی و وحدت کنند. دکتر اردلان در پایان کارگاه هنرجویان را دعوت کند برپایه شناخت موسیقی نواحی به آفرینشگری بپردازند و نوید داد تا در آینده نزدیک جشنواره نواحی به گونه ای برگزارمی شود که هم گام با آنکه ازاساتید موسیقی نواحی دعوت کند بستری مناسب برای اجرای نو هنرجویان باشد.

 

پس از پایان کارگاه حمید رضا اردلان درباره موسیقی تربت جام و تایباد در نوبت صبح؛ سپس در نوبت بعد از ظهر؛ زمان اجراهای موسیقی زنده توسط استادان موسیقی نواحی ایران فرا رسید.

 

اعجاز ساز و آواز موسیقی جنوب شرق در خانه هنرمندان

 

براساس این گزارش در بعد از ظهر پنجشنبه در نوبت نخست نوای موسیقی جنوب شرق ایران از ساعت 16 با اجرای سرنا و دهل سیستان توسط “حبیب الله قادر آتشگر” و “علیم قادر آتشگر” در خانه هنرمندان ایران طنین انداز شد و با اجرای موسیقی سیستانی توسط “حبیب الله قادر آتشگر”،”بهمن قادر”و”علیم قادر آتشگر” ادامه یافت.

 

اجرای موسیقی سرحدی بلوچستان توسط “ابراهیم حدیدی”و”امیر گرگیج مذکور” و سپس “دین محمد زنگ شاهی”، “حسین درویش”و “اسماعیل مهرایی” از دیگر برنامه هایی بود که در نوبت نخست روی صحنه رفت و با استقبال زیاد مخاطبان مواجه شد.در نوبت دوم روز دوم این جشنواره نیز که به فاصله کوتاهی پس از اوقاعت شرعی اجرای آن آغاز شد ابتدا موسیقی دروایش سراوان (کلپورگان) توسط “امیر خسرو سیاهانی”، “فاروق رحمانی”،”محمد عارف دهواری” و”محمدجان سیاهی” اجرا شد که با ذکر نام های جلاله همراه بود و با تشویق مخاطبان روبرو شد.سپس “خداداد شکل زهی نسب”،”حسین درویش” و “عیدوک رزمی”، موسیقی حماسی (شائری) بلوچستان (مکران) را اجرا کردند.

 

در ادامه اجرای “شیر محمد اسپندار”، “خداداد شکل زهی” و”اسماعیل سحرایی” پایان بخش روز دوم جشنواره موسیقی نواحی بود که قطعاتی بی کلام را اجرا کردند در حالی که اجرای استاد شیر محمد اسپندار چنان ماهرانه و تحسین برانگیز بود که تماشاگران برای مدتی بیش از 10 دقیقه پس از پایان اجرا همچنان ایستاده او و همراهانش را تشویق می کردند.

 

وعده های مرادخانی برای افزایش بودجه موسیقی

 

معاون امور هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی هم در حاشیه برگزاری این جشنواره غیر دولتی  با اشاره به برنامه ریزی برای افزایش بودجه موسیقی نواحی گفت: زمانی که قرار است جهش بودجه ای در حوزه معاونت هنری داشته باشیم قطعا جهشی نیز در بودجه موسیقی اقوام خواهیم داشت که برنامه ریزی های برای این مسئله آغاز شده است.

 

علی مرادخانی در حاشیه مراسم افتتاح جشنواره موسیقی نواحی(آیینه دار) در خانه هنرمندان افزود: حمایت از موسیقی نواحی چند وجه دارد که شامل فعالیتهای میدانی، پژوهشی و فعالیتهای شناختی می شود. یکی از مشکلات موجود در این حوزه فاصله ای است که با تغییر نسل ها ایجاد می شود که باید برای آن تدبیری اندیشید.

 

وی در ارتباط با احتمال واگذاری برگزاری جشنواره موسیقی به بخش خصوصی تصریح کرد: اگر کسانی حاضر باشند در این حوزه وارد شوند ما حاضریم بخشهایی را واگذار کنیم. حتی پیشنهاد داده ایم که جایزه ای به نام بزرگان این حوزه برای این جشنواره پیش بینی شود.

 

به گفته وی، در این زمینه ابتدا حمایت صددرصدی از سوی دولت خواهد شد تا بخش خصوصی به تدریج قدرتمند شود و به نقطه تعادل برسند که در آن زمان از حمایتها کاسته خواهد شد.

 

مراد خانی با بیان اینکه دنبال این هستیم جریانی ایجاد کنیم تا دولت رقیب بخش خصوصی نباشد افزود: در برخی مواقع به دلیل امکاناتی که در بخش دولتی وجود دارد، بخش خصوصی از گردونه فعالیتها حذف می شود و در آن زمان همه منتظر می مانند که دولت همه مسایل را به دوش بکشد.

 

معاون هنری وزیر ارشادبا تاکید بر اینکه دولت باید تنها حمایت کننده باشد نه سد راه بخش خصوصی گفت: اگر با این نگاه حرکت کنیم کوچک سازی بدنه مفید خواهد بود البته به شرط قدرتمندی در حمایت و اینکه نگاه به معماری فرهنگی قوت بگیرد.

 

مرادخانی با اشاره به اینکه باید بخش خصوصی خود را برای برگزاری جشنواره موسیقی نواحی آماده کند افزود: نباید این جشنواره را دولتی برگزار کرده و همه امور آن را بر عهده بگیریم.

 

وی با بیان اینکه متاسفانه در بحث فرهنگ به توسعه متوازن دست پیدا نکرده ایم ادامه داد: در بسیاری از بخشها امکانات گسترده تر شده و اتفاقات مهمی در آن رخ داده است ولی در بخش فرهنگ آنگونه که شایسته بود در دولت دفاع نشد و به جایگاهی مناسبی نرسید.

 

وی با اشاره به اینکه بدهکاری گسترده ای در معاونت هنری ارشاد وجود دارد گفت: دغدغه بنده در حال حاضر پرداخت این بدهکاری که شامل سنوات هشت ساله گذشته کارمندان، مالیاتهای تکلیفی پرداخت نشده و موارد دیگری است تا به نقطه سر به سر برسیم اما این مسائل موجب نمی شود از کارهای اصلی مان دور بمانیم.

 

معاون امور هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی اظهار داشت: موسیقی نواحی اعتبار کشورمان است که باید با همکاری هم این بخش را که توجه جهانی و از جمله یونسکو معطوف به آن است ارتقا بدهیم. ما میراث دار تمدن کهن و گنجینه گرانسنگی هستیم که باید از آن پاسداری کنیم.

 

وی با بیان اینکه جغرافیای موسیقی ایران خط و مرز ندارد و بیشتر طیف است گفت: در کشورهای اطراف نیز می توان هنرمندان این موسیقی را پیدا کرد و در این جشنواره ها از آنها دعوت کرد. موسیقی نواحی بیش از یک نمایش یک حوزه معرفتی است و چه خوب است از این منظر به این موسیقی توجه شود.