این اثر ملی طبیعی که در دامنه کوهی کم ارتفاع با نام ˈ کوه تختˈ قرارگرفته، غاری چند شاخه با تزئینات طبیعی دولومیتی و آهکی است که طول شاخه اصلی آن هشت تا 12 کیلومتر تخمین زده شده و تاکنون شش کیلومتر از مسیر آن شناسایی ، نورپردازی و کف سازی شده است.
عرض شاخه اصلی این غار در فراخترین حوزه مسیر 10 متر و ارتفاع آن بین 10 تا 40 متر متغیر است و تمامی طول آن با منشورها و اسفنج های بلورین، باغهای مرجانی ، دالانها، دهلیزها، تراس ها و حوضچه های متعدد با جلوه ای انحصاری تزئین و پوشانده شده است و صحنه هایی جذاب و منحصر به فردی از یکی از آثار غارهای آهکی جهان را فراروی بیننده می نهد.
درون غار در بیشتر مسیر پوشیده از تزئینات کریستاله با سنگهای عظیم جثه است و در بخشهایی نیز بافتهای کلسیتی، قندیلهای مخروطی، بلورهای شیشه ای، توده های کلسیتی گل کلمی خودنمایی می کند که در طول قرنها در نتیجه رسوبات کربنات کلسیم ایجاد شده و در جای جای این غار با اشکال حیرت آور هر گردشگری را میخکوب می کند.
دالانها، دهلیزها، کریدورها ، حوضچه و تراسهای این غار نیز در کنار دره های عمیق در مسیرهای انحرافی غار و بازتاب نورپردازی در منشورهای بلورین جوشیده از زمین و سقف غار ، همگی خالق تصویر و فضایی بی نظیر است که با کمتر جلوه طبیعی برابری می کند.
سراسر کف این غار را لایه سفید رنگی از رسوبات دولومیتی و بلورهای آهکی که بر اثر هوازدگی شیمیایی و کحلولهای کریستالیزه قطرات آهکی ایجاد شده ، پوشانده و شاخه های فرعی غار با گسست های عمیق که با بلور و آویزه های کلسیت تزئین شده همچون سرزمینهای ناشناخته است که با رمز و راز و اعجاز در هم آمیخته است.
در میان شاخه اصلی دریاچه عمیقی وجود دارد که از طریق داربست پلکان مانندی می توان به آن دسترسی داشت.
عمق آب این دریاچه بین 10 تا 70 متر است و اگرچه قابلیت قایقرانی با پدال را دارد اما هنوز مطالعات و شرایط این مهم برای استفاده گردشگران فراهم نشده است.
زلالی آب این دریاچه به حدی است که کف آن با وضوح بالا قابل رویت است و در صورت نورپردازی مناسب جذابیت ویژه ای برای علاقه مندان و بازدیدکنندگان دارد.
این غار که گفته می شود بیش از 70 میلیون سال قدمت داشته باشد به دلیل شرایط مطلوب جریان هوا محیطی مطلوب ، خنک و دلپذیر دارد و تنفس در آب برای انسان با مشکلی مواجه نمی شود.
بخشهای مختلف این غار با توجه به شباهت تزئینات محیطی با نشان و مظاهر عینی زندگی و طبیعت با نامهای مختلفی چون تالار گل گلمی، عروس ، آبشار گلی وحوض آب کوثر لقب گرفته تست.
این غار زیبا در سال 68 توسط گروهی کوهنورد به صورت اتفاقی کشف شد و با همت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی آماده سازی شد.
هرساله جمع کثیری از گردشگران داخلی و خارجی برای بازدید از صحنه های اعجاب طبیعی این غار به شهرستان دلیجان سفر می کنند و همگی معترف هستند که جمع شدن مجموعه کم نظیر از زیبایی های بکر طبیعی در این غار تحسین برانگیز است.
در حاشیه این جاذبه طبیعی امکانات رفاهی و خدماتی ایجاد شده و گردشگران نوروزی می توانند از مزایای آن بهره مند شوند.
استان مرکزی در قطب گردشگری جنوبی خود در شهرستانهای خمین، محلات و دلیجان ، کانونهای پرتعداد جاذبه های گردشگری نظیر بین قدیمی امام خمینی (ره) ، قلعه سالار محتشم و پارک بوجه خمین، سرستونهای خورهه محلات، آبگرم، سرچشمه محلات و آتشکده آتشکوه، یخجال طبیعی نیمور، کاروانسرای دودهک و دهها اثر تاریخی و گردشگری دیگر چون جاذبه گل و گیاه، بافت تاریخی شهر نراق ، ابشار گیسو ، بادگیرها و موزه آب نراق را دارد و گردشگران نوروزی در سفر به استان مرکزی می توانند با بازدید از این اماکن خاطراتی به یاد ماندنی خلق کنند