با عطر بهارنارنج شیراز نفس بکشید

بهار شیراز که به میانه فرودین می‌رسد، غنچه‌های سفید نورسته در میان برگ‌های همیشه سبز درختان نارنج، مردمک دیده هر گردشگری را پر می‌کند و آرام آرام که می‌شکفد و باز می‌شود، عطرش، مشام را سِحر می‌کند و جان پر می‌شود از لطافتی بهشتی.

به گزارش ایسنا، عطر این گل سفید، ابتدای اردیبهشت گره ناگشودنی با روز سعدی و اشعار روح‌افزای شیخ مصلح‌الدین دارد. عطر بهارنارنج جلا می‌بخشد نفس را و اشعار ماندگار شیخ، زنگار می‌زداید از آینه دل و مهیا می‌شوی برای رفتن تا خلسه‌ای عرفانی و نشستن و گفتن با خدایی که آفریننده آن است و این.

روزهای اردیبهشت شیراز، هر نفسی که فرو می‌دهی، سرشار از عطر بهار نارنج است و چون بر می‌آوری پر از اشعار ناب سعدی می‌شود و پر می‌شود نگاه دلت از ذوقی که طراوت بهشتی این شهر به تو هدیه می‌دهد، آنقدر که کنار آب “رکنی” نشستن و وضوی دل ساختن و دو رکعت عشق خواندن در جوار گنبد ملکوتی احمدبن‌موسی(ع) می‌شود همه آرزویت.

جوی‌های پر از آب، در این روزهای میانه فصل بهار شیراز، پر است از گلبرگ‌های سفید بهار نارنج، اگر چه همه به نشانه عمر است که چه با سرعت از مقابل دیدگان می‌گذرد و تعللش نیست، اما همه زیبایی است و صفا. نارنج و بهار نارنج، بخشی از زیبایی‌های شیراز است، لطافتی که همراه شدنش با بهار، اردیبهشت شیراز را ماندگار کرده و همیشگی. نارنج، گذشته از زیبایی‌های بصری، همه حسن است و برکت که از تمام اجزای آن، می‌توان بهره برد.

نارنج شاید پرشمارترین درختی باشد که در شیراز می‌توان یافت، درختی که در میان بلوارها، حاشیه خیابان‌ها، در حیاط خانه‌ها و باغ‌ها دیده می‌شود و عجب اینکه این درخت همیشه سبز است، بهار و زمستان، تابستان و پائیز، همواره سبزی را به بیننده هدیه می‌کند.

وجود این همه درخت نارنج نشان می‌دهد که گذشتگان به‌خوبی اقلیم شیراز را می‌شناختند که نقطه‌ای مطلوب برای رشد آن است، درختی مقاوم به اکثر آفات و بلایا، ثمر دهنده و زیبا که هم سایه دارد و هم سایه‌سار!

پیش از این علی‌رضا پاک‌فطرت، شهردار شیراز به لزوم توجه به اقلیم این شهر در نقاط مختلف و کاشت درختان و توسعه فضای سبز تاکید کرده و گفته بود: باید گونه‌های درختان متناسب با اقلیم شیراز کاشته شود.

و البته این موضوع در عمل اجرایی شد، به‌طوریکه دو گونه بومی شیراز یعنی نارنج و سرو، دوباره به خیابان‌های این شهر بازگشت.

اگرچه در تمام مناطق شهری در شیراز امکان رشد مطلوب نارنج فراهم نیست زیرا این درخت در نقاط گرم و معتدل رشد مطلوبی دارد و با سرد شدن منطقه، امکان رشد مطلوب از این گیاه گرفته می‌شود. در عین‌حال، در هر نقطه‌ای از شیراز می‌توان درخنان نارنج و نارنجستان‌ها را مشاهده کرد. وفور نارنجستان خصوصا در نقطه مرکزی شیراز، بافت تاریخی و شرق این شهر مشهودتر است. باغ‌های نارنجستان قوام، دلگشا و سعدی از جمله باغ‌های نارنج شهر است.

بهار نارنج، شکوفه‌ای است که در انتها تبدیل به نارنج می‌شود، این گیاه عطر بسیار دلنشینی دارد که بسیار لطیف است و کمتر فردی یافت می‌شود که از استشمام آن دچار مشکل شود. این گل، هم زیبا و هم معطر بوده و حدود یکماه بر سرشاخه نارنج می‌ماند، البته در شرایط متعادل آب و هوایی و با توجه به خاصیت‌های دارویی بسیار فراوان، چیده شده و استفاده زیادی دارد.

گل بهارنارنج یکی از متاع‌های مهم و سوغات‌هایی است که مسافران شیراز در فصل بهار، می‌پسندند. این گل اگر در بسته‌های نایلونی، بسته‌بندی و فریز شود، مدت‌ها ظاهر و تازگی خود را حفظ می‌کند اما مردم شیراز پس از چیدن، آن را خشک کرده و در محلی خشک نگهداری می‌کنند و به‌عنوان جوشانده یا افزودنی مصرف می‌کنند.

اضافه کردن چند گلبرگ بهار نارنج به چای، این نوشیدنی را معطر و خوش طعم می‌کند و دم‌کرده خالص آن، دارویی است آرام‌بخش که فرد را به نشاطی مناسب می‌رساند. بهارنارنج را کدبانوهای شیراز، مربا می‌کنند و قدیمی‌ترها به خوبی شیوه‌ی گرفتن عرق بهار نارنج را از آن آموخته‌اند. افشره(عرق) بهارنارنج، آرامبخش است و یک مسکن مطلوب برای کسانی‌ است که زودجوش هستند، سریع ناراحت می‌شوند و عنان از کف می‌دهند. همچنین خواب‌آور است برای کسانی‌که خواب به سختی راه به چشمشان می‌یابد.

چون بوی این گل دل‌زدگی ایجاد نمی‌کند، عطر بهارنارنج را بسیاری از شهروندان خوش ذوق، به عنوان عطری ماندگار استفاده می‌کنند، با این شیوه که مقداری از برگ‌های بهار نارنج را درون جیب پیراهن و لباس خود می‌ریزند و آن را کمی فشار می‌دهند تا افشره‌اش خارج شده، لباس را آغشته کند.

اما نارنج، خود میوه‌ای است سرشار از خصوصیت‌های غذایی که بواسطه‌ی طعم و بوی بی‌نظیرش، همواره در سفره‌ی ایرانی‌ها و خصوصاً شیرازی‌ها ایفای نقش کرده و می‌کند به گونه‌ای که اغلب مردم شیراز ترجیح می‌دهند همراه با غذاهای مختلف، از افشره نارنج استفاده کنند. نارنج به علت سرشار بودن از ویتامین سی در پیشگیری از سرماخوردگی و درمان سرفه‌های خشک، موثر و کارآمد بوده است.

در شیراز از برگ نارنج برای بردن بوی دست‌ها نیز استفاده می‌شود. برگ این درخت، را برای دقایقی به دست‌ها می‌مالند و بدون آنکه بشویند، اجازه می‌دهند افشرده آن بر دست خشک شود تا بوی موادی نظیر بنزین و نفت، از دست‌ها زائل شود. همه‌ی قسمت‌های میوه نارنج در شیراز کاربرد خوراکی دارد، آب‌میوه، پوست میوه و گل‌های آن، میوه که دارای ترکیبات مختلفی از جمله املاح، ویتامین‌ها، فلاونوئیدها، اسیدهای گیاهی و اسانس است، آثار محرک هضم دارد و انرژی‌زاست.

همچنین آب نارنج به خصوص برای خروج خلط‌های غلیظ، مفید و در ضمن، آب نارنج نارس در بعضی خواص از نوع رسیده آن قوی‌تر است، از همین‌رو از هر دو نوع رسیده و نارس استفاده می‌شود. از دیگر اثرات آب نارنج می‌توان به ضد سرطان، ضد حساسیت، آنتی‌اکسیدان، محافظ کبد، کاهنده‌ی قند، کلسترول خون، پائین‌آورنده‌ی پرفشاری خون، کاهش اسیداوریک و محرک سیستم ایمنی بدن اشاره کرد.

رایحه‌ی نارنج که از گل آن به دست می‌آید دارای خواص ضدافسردگی، آرام‌بخش، ضداسهال، نرم‌کننده پوست و جلوگیری‌کننده از شکنندگی مویرگ‌هاست. برای خشک کردن صحیح گل‌های نارنج هم باید گل‌های ناشکفته را صبح زود جمع‌آوری کرد و در تاریکی خشکاند، البته این عمل در فصل بهار که موقع گل‌دهی نارنج است باید انجام شود.

خواص دارویی پوست نارنج شامل ضد گاستریت، ضدحساسیت، ضداسپاسم و دل درد، هضم‌کننده، مقوی معده و اشتهاآور است. این پوست‌ها ممکن است به رنگ سبز مربوط به نارنج نارس و زردرنگ مربوط به نارنج رسیده باشند. میزان مصرف پوست نارنج به عنوان دارویی روزانه ۱۰ تا ۱۵ گرم از پوست تازه یا معادل آن از نوع خشک است.

مداومت در مصرف بهارنارنج برای رفع بزرگی طحال مفید است و چنانچه به همراه آب کرفس مصرف شود جهت استخراج سنگ‌های کلیه و مثانه و خرد کردن آنها بسیار موثر است. مصرف این عرق هنگام بروز ناراحتی به افراد مبتلا به بیماری غش توصیه می‌شود، از این‌رو وجود یک شیشه از آن در منزل لازم است. به خاطر داشته باشیم که زیاده‌روی در خوردن نارنج به ویژه در ناشتا کبد را ضعیف می‌کند و سبب ضعف معده می‌شود. زیاد بوئیدن بهارنارنج نیز بی‌خوابی می‌آورد و چنانچه عرق بهارنارنج بیش از یک سال در شیشه بماند خاصیت خود را از دست داده و فاسد شده و کپک می‌زند.

طی سال‌های اخیر، تجارت بهارنارنج رونقی قابل توجه یافته به گونه‌ای که هر یک کیلو از بهارنارنج بسته به مرغوبیت آن، بین ۳ تا ۵ میلیون تومان قیمت دارد. جمع‌آوری بهار نارنج بسته به منطقه جغرافیایی استان فارس، از نیمه فروردین و هم‌زمان با شکوفه دادن این گیاه، آغاز شده و تا اواخر اردیبهشت ادامه دارد و اوج آن در روزهای پایانی فروردین تا نیمه اردیبهشت‌ است.