ایرانگرد نیوز پایگاه خبری تحلیلی ایرانگرد نیوز
آیین اختتامیه هشتمین جشنواره بین‌المللی هنرهای تجسمی فجر شب گذشته ۸ اسفندماه با حضور علی جنتی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، علی مرادخانی معاون هنری، مجید ملانوروزی مدیرکل مرکز هنرهای تجسمی و جمعی از هنرمندان عرصه‌های مختلف هنرهای تجسمی در تالار وحدت برگزار شد.
داشته‌های تجسمی کشور بیش از این است
در ابتدای این مراسم، مجتبی آقایی دبیرکل این جشنواره طی سخنانی گفت: هشتمین جشنواره در رویکردی تعاملی و با بهره‌مندی از قابلیت توأمان رشته‌ها و زیررشته‌ها، عرصه وسیعی را گستراند به‌گونه‌ای که از میان ۱۰ هزار اثر ارسال شده، ۲۰۵ اثر برای این دوره از جشنواره انتخاب شد.
وی افزود: در این دوره از جشنواره هنرمندان ایرانی و هنرمندانی از ۴۰ کشور جهان شرکت کردند و اصالت بخشیدن به اندیشه و خلاقیت بخشیدن در این عرصه را برای بروز هنرهای جدید فراهم کردند.
آقایی ادامه داد: ۲۰۵ اثر طی مراسم باشکوهی در نهم بهمن‌ماه در موسسه فرهنکی هنری صبا به نمایش درآمد که این بخش تا هفدهم اسفندماه در موسسه صبا ادامه دارد.
دبیرکل هشتمین جشنواره بین‌المللی هنرهای تجسمی فجر تصریح کرد: هنرمندان نام‌آوری نیز با آثارشان هنرمندان جوان را در این دوره همراهی کردند که حاصل این بخش معرفی ۲۲ اثر است که از سوی هیات داوران متشکل از اصغر کفشچیان‌مقدم، جمشید حقیقت‌شناس، بهروز دارش، فرح اصولی و مصطفی احمد هنرمند مصری انتخاب شدند.
وی با اشاره به بخش‌های دیگر این دوره از جشنواره بیان کرد: به میمنت هشتمین دوره جشنواره هنرهای تجسمی فجر نمایشگاه «گنج رضوان» شامل ۳۵ اثر از گنجینه آثار آستان قدس رضوی در موزه هنرهای معاصر فلسطین برپا شد.
آقایی ادامه داد: «فجر و هنر ایرانی» بخش دیگری بود که با کمک انجمن نگارگران ایران و انجمن خوشنویسان ایران برگزار شد که در مجموع ۶ اثر در این بخش به عنوان برگزیده از سوی این دو انجمن معرفی می‌شود.
دبیرکل هشتمین جشنواره هنرهای تجسمی فجر با اشاره به همایش «هنر معاصر ایران و جهانی‌شدن» گفت: این همایش با راهبرد جهانی‌شدن هنر ایران از مجموع ۱۳۱ مقاله ارسال شده به دبیرخانه موفق شد ۵۱ چکیده مقاله را انتخاب کند که برگزیدگان آن توسط نیره توکلی، اصغر کفشچیان‌مقدم و محمدمهدی رحیمیان انتخاب و این همایش در موزه هنرهای معاصر تهران برگزار شد.
وی افزود: در بخش فیلم‌های مستند جشنواره نیز که به حوزه هنرهای تجسمی یا هنرمندان آن می‌پرداخت، با دبیری علیرضا قاسم‌خان و داوری محمدرضا اصلانی، مسعود امینی‌تیرانی و سیف‌الله صمدیان ۱۶ فیلم در بخش مسابقه و ۹ فیلم در بخش جنبی به نمایش در آمد و ۳ اثر برگزیده در این بخش معرفی خواهند شد.
آقایی در بخش دیگری از سخنانش با اشاره به تجلیل از فعالان و حامیان هنرهای تجسمی در این جشنواره بیان کرد: بخش معرفی فعالان و حامیان هنرهای تجسمی کشور همزمان با مراسم افتتاحیه نهم بهمن‌ماه برگزار شد و همچنین روز هنر مکزیک را با همکاری سفارت مکزیک برگزار کردیم و دو کارگاه آموزشی از هنرمندان ایتالیا و آذربایجان از جمله برنامه‌های بخش بین‌الملل این دوره از جشنواره بود.
دبیرکل هشتمین جشنواره تجسمی فجر در پایان تاکید کرد: بی‌اغراق داشته‌های تجسمی کشور بیش از این است که امکانات موجود امکان بروز آن را فراهم نمی‌کند و امیدوارم با رفع کاستی‌ها امکان به فعل درآوردن این قابلیت‌ها فراهم شود.
پس از سخنان آقایی با حضور مجید ملانوروزی مدیرکل مرکز هنرهای تجسمی و مجتبی آقایی از داور برقی نمی‌نی که ۸ سال است کار ساخت طوبای زرین جشنواره را برعهده دارد تقدیر ویژه به عمل آمد.
سعی کردیم جشنواره تجسمی فجر را حرفه‌ای‌تر برگزار کنیم
در ادامه مراسم مجید ملانوروزی مدیرکل مرکز هنرهای تجسمی و رئیس موزه هنرهای معاصر تهران، طی سخنانی گفت: ما به هشتمین منزل این جشنواره رسیده‌ایم و سعی کردیم این رویداد هنری را هر سال حرفه‌ای‌تر از سال قبل برگزار کنیم. همچنین سعی کردیم هنر معاصر ایران را در جغرافیای جهان به خوبی نمایان کنیم که البته رقبای بسیاری داریم که در منطقه و همسایگی ما از ظرفیت هنرهای تجسمی کشورمان استفاده می‌کنند. به طور مثال بخشی از دوسالانه و آرت‌فر کشور ترکیه با ظرفیت هنرهای تجسمی کشور ما ساخته شده است.
وی افزود: با برگزاری جشنواره هنرهای تجسمی به تنهایی این امکان می‌سر نمی‌شود، بنابراین ما به دوسالانه و آرت‌فر تهران نیاز داریم تا با کمک نهادهای مربوطه بتوانیم ظرفیت و فضای تجسمی کشور را ببیشتر و بهتر نشان دهیم.
ملانوروزی در بخش دیگری از سخنانش یادآور شد: با حمایت بی‌دریغ وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و معاون امور هنری وزیر ارشاد، قراردادهای خوبی را با موزه‌های برلین و مکسی ایتالیا بسته‌ایم و ۷ موزه دیگر دنیا نیز در انتظار این قرارداد‌ها هستند. ضمن اینکه سال آینده در رویدادهای هنری چند کشور اروپایی شرکت می‌کنیم؛ از جمله سه سالانه دیزاین میلان و بی‌ینال معماری ونیز که قطعا در آن‌ها حضور پرشور و فعالی خواهیم داشت و امیدواریم این نقطه نورانی در جغرافیای هنری جهان تمام ظرفیت‌ها را بتواند نشان دهد.
طوبای زرین به مفاخر هنرهای تجسمی ایران اهدا شد
در ادامه این مراسم به رسم همه ساله جشنواره بین‌المللی هنرهای تجسمی فجر در بخش مفاخر هنری از هنرمندان پیشکسوت و باسابقه کشور در شاخه‌های مختلف هنری تجلیل و تندیس طوبای زرین جشنواره هنرهای تجسمی فجر به همراه مدالیوم این جشنواره به آن‌ها اهدا شد.
در این بخش از استادان محمود فرشچیان نگارگر، نصراله افجه‌ای خوشنویس، لیلیت تریان مجسمه‌ساز، فخرالدین فخرالدینی عکاس، مصطفی عبدالهی گرافیست، بهمن رضایی کاریکاتوریست، ناصر پلنگی نقاش و محمدرضا دادگر تصویرگر؛ با حضور علی جنتی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی تجلیل به عمل آمد.
جشنواره هشتم بر اساس خلاقیت و ابتکار شکل گرفت
علی جنتی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز در ادامه این مراسم طی سخنانی گفت: خداوند زیباست و زیبایی را دوست دارد و هر آنچه زیبایی و رنگ، نور و لطافت است، از آنِ اوست و اوست که جمال و لطافت خویش را در وجود بنده‌اش به ودیعه نهاده است. اگر هنرمند زیبایی می‌آفریند، گوشه‌ای از جمال آفریننده‌اش را می‌نمایاند؛ پس هنرمند از آنجا که آفریننده است و از معبود خویش در آفرینش تقلید می‌کند، قابل احترام است.
وی افزود: نوری که بر خانه دل هنرمند می‌تابد، شعاعی از آفتاب لایتناهی آفریننده‌ای است که نور مطلق است. ساحت هنر، ساحتی قدسی و الهی است که هنرمند در آن گام می‌نهد و از این منظر باید بیش از دیگران قدر خویش را بداند و شکرگزار آفریننده‌ای باشد که گوشه‌ای از زیبایی و خلاقیتش را به او ارزانی داشته است.
جنتی ادامه داد: من به همه هنرمندان متعهد و میهن‌دوست که با گام نهادن بر ساحت قدسی هنر، میراث‌دار هنرمندان بزرگ ایران عزیز شده‌اند و به خادمان ساحت هنر که سال‌هاست در گمنامی و با فروتنی برای معرفی آثار هنرمندان کوشش می‌کنند، درود می‌فرستم. جشنواره هنرهای تجسمی فجر یکی از دستاوردهای آنهاست.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی یادآور شد: امروز هنر به سمتی پیش می‌رود که نمی‌توان مرز مشخصی میان رشته‌های مختلف آن قائل بود، ترکیب هنرهای مختلف زمینه‌ساز تولید آثاری از هنرهای نوپدید شده است. در جشنواره هشتم با این آهنگ که زمینه حضور هنرمندان و آثار ابداعی و ابتکاری آن‌ها فارغ از کلیشه‌های معمول فراهم آید، به جای تقسیم آثار در گرایش‌های مختلف، هنر به معنای عام آن در اولویت قرار گرفت و آثاری بدیع و متفاوت عرضه شد؛ آثاری که اغلب در یک حوزه خاص هنری جای نمی‌گیرد و به مفهوم کلی، معنای هنر را دربر دارد، آن هم هنری که مبتنی بر خلاقیت و ابتکاری ویژه، دیده نشده یا کمتر دیده شده بود.
وی افزود: آثار این دوره به ویژه آثاری که در حوزه ترکیب مواد و چیدمان هنری ارائه شده بودند، بارز بود و نشان داد که ترکیب مواد و چیدمان هنری یکی از هنرهای مورد استقبال مردم است.
جنتی تصریح کرد: امروز نمی‌توان سینما را از هنرهای نمایشی و هنرهای نمایشی را از هنرهای تجسمی و موسیقی را از دیگر هنر‌ها تفکیک کرد. سینما در دل خویش موسیقی، نمایش و هنر چیدمان را همراه دارد و حتی از نقاشی و مجسمه‌سازی نیز بهره می‌گیرد. در هنر نمایش نیز از سینما و موسیقی بهره گرفته می‌شود. در ویدئوآرت و چیدمان‌های هنری، تصویر متحرک و نور و صدا کاملاً مشهود است و از این رو است که رشته‌های هنری مثل گذشته قابل تفکیک و تجزیه نیستند.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی ادامه داد: جشنواره هشتم بر اساس اصل خلاقیت و ابتکار شکل گرفت و مورد استقبال واقع شد. نخستین مزیت این رویکرد، فراهم شدن زمینه حضور هنرمندانی بود که تاکنون با آفرینش آثار خلاق و میان رشته‌ای، امکان حضور در جشنواره را نداشته‌اند. همچنین از ویژگی‌های این دوره، مشارکت گسترده و باشکوه هنرمندانی از سراسر کشور بود.
وی افزود: در این دوره بالغ بر ۱۰ هزار اثر از ۵ هزار هنرمند دریافت شد که بیش از دو سوم این آثار متعلق به هنرمندان جوان بین ۲۵ تا ۳۰ سال بود، این هنرمندان جوان، آثاری با رویکرد خلاق به معرض نمایش گذاشته‌اند.
جنتی همچنین اظهار کرد: با نگاهی اجمالی به آثار این دوره، به وضوح تفاوت ماهوی آثار این دوره را با دوره قبل مشاهده می‌کنید. البته ستاد جشنواره از هنرهای سنتی نیز استقبال کرد و مکان‌هایی را برای هنرهای اصیل ایرانی، لحاظ و آثار آن را به نمایش گذاشت، اما اصل بر مبنای نوآوری در عرصه هنر بود و آثار بسیار خوبی ارائه شد و مورد استقبال قرار گرفت.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی تاکید کرد: چنین آثاری به دلیل خلاقیت و نوآوری و تلفیق هنرهای نوین و سنتی بیشتر مورد استقبال قرار می‌گیرند و زمینه رشد و توسعه اقتصاد هنر و عرضه به بازارهای بین‌المللی را نیز فراهم می‌کنند. هنرهای تجسمی از حوزه‌هایی است که در بخش اقتصادی و ایجاد ارزش افزوده نسبت به دیگر حوزه‌های هنری پیشی گرفته و از همین رو در اقتصاد هنر از اهمیت افزون‌تری برخوردار است. بخش بین‌الملل این دوره نیز قابل چشم‌پوشی نیست. هنرمندانی از ۴۰ کشور دنیا در این دوره حضور داشته‌اند و آثاری قابل اعتنا و منطبق با رویکرد جدید جشنواره ارائه کردند.
وی افزود: هنرمندان در هشتمین جشنواره تجسمی فجر در ارائه ایده‌های خود محدودیتی نداشتند و می‌توانستند از شیوه‌های بیانی و اجرایی متنوع استفاده کنند. فقط کافی بود در قالب بهره‌مندی از یک یا تلفیق چند رشته تجسمی، به ساختاری نو دست یافته، ایده‌های اصیل و مفهومی هنرمندانه را به نمایش گذارند.
جنتی ادامه داد: من جشنواره هشتم را به اهداف اقتصاد فرهنگ نزدیک‌تر می‌دانم و امیدوارم با ارتقای رویکرد ویژه‌ای که امسال شکل گرفت، بیش از پیش زمینه معرفی و عرضه هنر ایران به بازارهای جهانی فراهم شود.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی تصریح کرد: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به بازنگری و تغییر رویکرد رویدادهای هنری اهتمام دارد و معتقد است جشنواره‌های مهم باید با ارزیابی عملکرد و بازخوردهای دوره‌های پیشین، استانداردهای جدید و جهانی را جستجو کنند. این تحول در جشنواره بین‌المللی فیلم فجر با تفکیک بخش بین‌الملل از داخلی، در حوزه موسیقی با جایزه‌محور شدن جشنواره و حضور گروه‌ها و هنرمندان شاخص و در جشنواره هنرهای تجسمی با در نظر گرفتن هنرهای ابداعی و ابتکاری در این دوره کاملاً مشهود و البته موفقیت‌آمیز بود.
جنتی افزود: این تغییرات حاصل اندیشه و توان علمی و اجرایی دست‌اندرکاران برگزاری جشنواره بود که با مشورت و همکاری هنرمندان انجام پذیرفت.
وی در پایان بیان کرد: بی‌تردید با تغییرات جدید در دوره‌های آتی شاهد استقبال مضاعف هنرمندان و معرفی پدیدآورندگان جوان و خلاق دیگری خواهیم بود. لازم می‌دانم از کوشش‌های ارزشمند دبیر جشنواره، رئیس مرکز هنرهای تجسمی، اعضای ستاد برگزاری و همه هنرمندان شرکت‌کننده در این رویداد مهم هنری قدردانی کنم.
جشنواره تجسمی فجر به مطالبات بنیانی و سرنوشت ساز ملی می‌اندیشد
بهرام کلهرنیا عضو شورای هنری این دوره از جشنواره هنرهای تجسمی فجر به نمایندگی از اعضای شورای اجرایی، هنری و هیات داوران هشتمین جشنواره بین‌المللی هنرهای تجسمی فجر بیانیه این دوره از جشنواره را قرائت کرد.
در متن این پیام آمده بود: هشتمین جشنواره هنرهای تجسمی فجر، با تاکید بر ارزش‌های «اصالت ایده» قالب‌های محدود رشته محورانه را کنار نهاد و با رویکردی بینارشته‌ای فرصتی ساخت تا هنرمندان بتوانند ظرفیت‌های بیانی گسترده‌تر ومعاصری را در اثارشان به نمایش بنهند. وی ادامه داد: بهره بردن از ارزش‌های فرهنگ وهنر تاریخی بسیار ارزشمند و ایجاد شرایطی که هنرمندان بتوانند ضمن برکت گرفتن از گنج و اندوخته گذشته به شیوه‌های سیال و خلاقه آثاری بسازند که نگاه را رو به آینده بگرداند، از همان ابتدا جزو وظایف جشنواره شمرده شد. استقبال هزاران هنرمند در سطح جهان بیش از ۱۰ هزار هنرمند از ایران و۴۰ کشور جهان پیشگامان و بزرگان هنرهای تجسمی کشور، اندیشمندان عرصه پژوهش هنر، فیلمسازان مستند و بسیار دیگرانی که جشنواره را به راهی مورد پشتیبانی قرار دادند اثبات کننده حقانیت رای و نظر برپاکنندگان بوده است.
کلهرنیا افزود: کیفیت بخشی، ارتقای منزلت و جایگاه هنرهای تجسمی رویه اجتناب ناپذیر جشنواره فجر برای ترسیم جایگاه ملی در افق‌های جهانی بوده است. شورای هنری به پیروی از شورای سیاست گذاری با نقد و تحلیل تجربیات پیشین به سود بهبودی و رشد ضمن گفتگو و تعامل با هنرمندان از ایده‌پردازی تا خلق اثر نهایی، معنا و کارکرد رسانه‌های هنری را به پرسش بنیانی نهاد. بدین سبب با هدف روشن‌تر شدن موضع گیری‌های جشنواره همایش «هنر معاصر وجهانی شدن» و قابلیت‌های ارزنده فیلم مستند را نیز به کار گرفت تا از زاویه‌های دیگر نیز به پرسش‌ها پاسخ داده شده و راه اینده روشن‌تر گردد.
عضو شورای سیاست‌گذاری اظهار کرد: جشنواره کنونی به روایت کمیت و کیفیت مورد استقبالی ویژه قرار گرفت. هم از سوی هنرمندان هم از جانب هنرپروران و هنردوستان هنرهای گوناگون و هنرهای تجسمی هم در ایران تاریخی پیشینه و جایگاه پرمایه خود را داشته و دارد. هنرهای ایرانی هماره در طول تاریخ پیشتاز و نوآور بوده است، اما به سبب کاستی‌های گوناگون به ویژه در چگونگی عملکرد چرخه‌ای اقتصاد هنر، آرام آرام لایه‌هایی از تردید و محافظه کاری بر روندهای خلاقیت هنری حاکم گردید. رواج کلیشه‌های تایید شده هنری، بی‌باوری بر خویشتن نزد هنرمندان و روزگار و مردم نشانه‌هایی از نیروی کاستی‌هایی است که از راه آمده بودند.
کلهرنیا گفت: امروز دیگر هنرمندان تنها کنش گران محفل‌های کوچک و تشکل‌های دوستانه و محدود نیستند که فقط آثار زیبا و زینتی بسازند، امروز هنرمندان مدعی نقش خود در سطح کلان برای توسعه زیرساخت‌های فرهنگی و اقتصادی هستند. هنرمندان به انباشت ثروت ملی و کارافرینی و اشتغالزایی می‌اندیشند. تکمیل زنجیره تولید و توزیع و مصرف هنر در جامعه، ترویج مصرف هنر به مثابه کالای واجد ارزش‌های چند وجهی از جمله ارزش افزوده اقتصادی جزو تعهدات جشنواره تجسمی فجر و هنرمندان است که به برنامه‌ریزی و پشتیبانی‌های مدیریتی نیاز دارد.
وی بیان کرد: جشنواره تجسمی فجر مایل است به مطالبات بنیانی و سرنوشت ساز ملی بیندیشد و در برابر مردم و هنرمندان به مثابه فراگیر‌ترین رخداد حرفه‌ای هنری تجسمی موضع گیری نموده و در دراز مدت پاسخگو باشد.
برگزیدگان هشتمین جشنواره بین‌المللی هنرهای تجسمی فجر
در ادامه این مراسم برگزیدگان هشتمین جشنواره بین‌المللی هنرهای تجسمی فجر در بخش «مسابقه»، «همایش»، «فیلم مستند» و «فجر و هنر ملی» معرفی شدند.
بخش مستندهای تجسمی
در بخش فیلم مستند که با حضور محمدرضا اصلانی و علیرضا قاسم‌خان برگزار شد بهترین‌های این بخش معرفی و به برگزیدگان تندیس جشنواره به همراه لوح تقدیر و مبلغ ۱۵ میلیون ریال اهدا شد.
بهترین مستند «اسبی که شیهه نمی‌کشد» محمدرضا عینی
بهترین کارگردان: محمود کرمی «زمان به وقت موسیو ستبون»
بهترین پژوهش: سید محمو افتخاری «استنساخ»
بهترین تصویر برداری: داود ملک حسنی و وحید ابراهیمی «راز خاک»
بهترین تدوین: محسن کردستانی «خانه‌ام خالیست»
جایزه ویژه هیات داوران: قاسم شیشه‌گری مستند «دیوار»
جایزه حمایتی مرکز گسترش سینمای مستند تجربی: مهدی رخشانی «خطوط ناپیدا»
بخش فجر و هنر ملی
برگزیدگان نگارگری: زهرا پازوکی، زینب شاهی، نوشین نظری
برگزیدگان خوشنویسی: می‌رحیدر موسوی، حبیب رمضان‌پور، مصطفی عابدینی
لازم به ذکر است برگزیدگان این بخش از سوی انجمن نگارگران ایران و انجمن خوشنویسان ایران انتخاب و داوری شدند.
بخش مسابقه
در بخش مسابقه هشتمین جشنواره بین‌المللی هنرهای تجسمی فجر به برگزیدگان تندیس طوبای زرین به همراه لوح تقدیر و مبلغ ۵۰ میلیون ریال بدون رتبه اهدا شد: محمد آزادنیا، عمادالدین انوشیروانی، سونیا تمجیدی‌راد، رضا دالوند، مریم حاجی حسین‌علی، وحید خزایی، فرناز دمنابی اصل، مهدی رزقی، فریبا دادگر، فرشید داودی، نسرین عبد شیخی، امیر فرید، انس پورتوویک، مینا علیزاده خوانساری، حاجر کمیلی، نازی مرتاض‌خو، مهدی محمدی، حبیب مرادی، بهنام ولدوند، جاوید نیک‌پور، فرزانه رشیدی‌تبار و سیدمحمد یاسینی اردکانی ۲۲ هنرمند برگزیده بخش مسابقه هشتمین جشنواره بین‌المللی هنرهای تجسمی فجر بودند.
بخش همایش
با اهدای جوایز این بخش که شامل طوبای زرین و لوح تقدیر به همراه ۲۰ میلیون ریال وجه نقد بود و معرفی برگزیدگان پرونده هشتمین جشنواره بین المللی هنرهای تجسمی فجر بسته شد.
حامد کیا برای مقاله شهر در میانه و پرسه زدن ناتوان: دور زدن جهانی شدن در هنر تجسمی ایران
شیوا ارغوانی و میثم یزدی برای مقاله سیری در ساز و کارهای جهانی شدن
میثم موسایی و پروین پارسی‌نیا برای مقاله جهانی شدن اقتصاد و تاثیر آن بر توسعه اقتصاد هنر ایران در حراجی‌های بین‌المللی خاورمیانه
گفتنی است نمایشگاه هشتمین جشنوراه بین‌المللی هنرهای تجسمی فجر تا ۱۷ اسفندماه در موسسه فرهنگی هنری صبا ادامه دارد و میزبان علاقمندانی خواهد بود که قصد دارند از آثار برگزیده این جشنواره دیدن کنند.
