کاروانسرای زین الدین،تنها اقامتگاه مدور و ۴۰۰ ساله در دل کویر یزد

کاروانسرای زین الدین در یزد

مهریز یکی از شهرستان های تاریخی و باستانی استان یزد است که به دلیل قدمت و آثار تاریخی که در خود دارد سالانه میزبان جمعیت بسیاری از گردشگران داخلی و خارجی می باشد. جاذبه ای که در این مطلب از سایت ایرانگردنیوز می خواهیم درباره ی آن شرح دهیم کاروانسرای زین الدین در مهریز شهرستانی در استان یزد است.

این کاروانسرا قدمتی بیش از ۴۰۰ سال دارد و یکی از دیدنی ترین جاذبه هایی است که در این شهرستان می توانید از آن دیدن کنید. در ادامه همراه ما در سفر به یزد باشید تا بیشتر درباره ی این کاروانسرای زین الدین در یزد بدانید.

کاروانسرای زین الدین یکی از کاروانسراهای زیبایی است که در دل کویرهای استان یزد در شهرستان مهریز واقع شده است. این کاروانسرا در ۶۰ کیلومتری جاده یزد-کرمان نیز قرار دارد و به عنوان یکی از بناهای بی نظیری که از دوره صفویه در این شهر باقی مانده این روزها به عنوان جاذبه ی گردشگری مورد استفاده قرار گرفته است و از عملیات مربوط به بازسازی و مرمت آن بین سال های ۱۳۸۰ تا ۱۳۸۲ به طول انجامید.

این کاوانسرا در قرن ۱۰ هجری قمری نیز ساخته شده و از آن برای اقامتگاه های بومی استفاده می کنند. کاروانسرای زین الدین به شیوه ای کاملا متفاوت و به سبک و سیاق سنتی خود درآمده و قابلیت پذیرش یکصد میهمان و گردشگر را دارد.

تماشای غروب آفتاب در پشت بام این کاروانسرا، تغییر رنگ کوه‌ها به آبی  و تاریک شدن نم نم هوا وسیع کویر را در شب به شما نشان می دهند و تجربه ای بی نظیر را از سفر به یزد برایتان به ارمغان می آورد. این کاروانسرا از نظر معماری دارای اهمیت خاصی است و نمونه دیگری از آن به جز کاروانسرای بین کاشان و نطنز که ویران شده، وجود ندارد.

مختصری از تاریخ کاروانسرا

این بنا در دوره ی صفوی ساخته شده و شاه عباس صفوی در آن دوره حدود ۹۹۹ کاروانسرا در ایران بنا نهاد و زین الدین یکی از زیباترین ها آن ها به شمار می رود. در بسیاری از کتب تاریخی آمده است که کاروانسرای زین الدین در یزد به مناسبت دیدار شاه عباس با زین الدین گنجعلی خان، حاکم استان کرمان در قرن ۱۰ قمری ساخته شد.

معمار کاروانسرای زین الدین در مهریز شخصی به نام محمد سلطان یزدی نیز بود؛ وی یکی از بهترین معماران آن دوره بود و طراح و معمار مجموعه بی نظیر گنجعلی خان کرمان نیز همین فرد بوده است. نکته جالب توجه و متمایز کننده کاروانسرای زین الدین از دیگر کاروانسراها، پلان دایره ای آن است. مسلمانان در ساخت بناهای خود از اعداد مقدس استفاده می کنند که در این بنا هم می توانید اعدادی نظیر ۵ برج و ۱۲ صفه این کاروانسرا را در ساخت آن مشاهده کنید.

کاروانسرای زین الدین از شاهکارهای معماری دوره صفویه و تنها بنای مدور ایرانی در مسیر جاده ابریشم (در بخش مرکزی مهریز و در فاصله ۵۰ کیلومتری شهر یزد) واقع شده است.

یکی از کاربردهای کاروانسرای زین الدین در مهریز در قرن دهم قمری محلی بوده جهت استقرار تفنگچیان و مستحفظان بوده است. امروزه هم تمامی مکان هایی که برای این منظور ساخته شده بوده نیز به همان شکل نگهداری شده به طوری که از آن به عنوان به عنوان هتل برای اقامت گردشگران نیز بهره می برند.

معماری 

کاروانسرای زین الدین در یزد، دارای نقشه دایره‌ ای و پنج پلان نیم دایره (برج) چسبیده به دیوار هشتی است. صحنی دوازده ضلعی دارد که در اطراف آن رواق‌ های سکو داری قرار دارد. کاروانسرای زین الدین را با آجر بنا کرده اند. در بخش شمالی رباط اتاق‌هایی که شاه نشین عمارت بوده قرار دارد که در حال حاضر بخشی از آن سالن غذاخوری و بخش دیگر با فرش های دست بافت و پشتی های زیبا برای نشستن و استراحت طراحی شده است.

در دو طرف کاروانسرا پله هایی وجود دارد که به پشت بام کاروانسرا راه دارد و می توان برای تماشای آسمان فوق العاده زیبای کویر از طریق این پله ها به پشت بام رفت.

• قلعه‌ ی سر یزد

یکی از ارزشمندترین و قدیمی ترین جاذبه های استان یزد به نام قلعه ی سریزد در نزدیکی از کاروانسرای زین‌الدین قرار دارد. قلعه ی سریزد بسیار بزرگ و کاه‌ گلی است که دور تا دور آن جهت حفاظت از جان و مال افراد خندق هایی وجود دارد. سر یزد تنها بنای تاریخی سه طبقه در استان یزد است که هنوز هم سالم و پا بر جا است.

این قلعه طوری ساخته شده که هر طبقه‌ی آن دارای یک ورودی باریک و مخفی است که تقریبا ورود به آن را غیرممکن می‌سازد. قدمت ساخت بخش‌های داخلی این قلعه به ۱۸۰۰ سال پیش باز می‌گردد. قسمت بیرونی قلعه سر یزد در دوره‌ی صفویان ساخته شده است. کل این قلعه با یک خندق به عمق ۵ متر و حفاظ چوبی احاطه شده است. درون قلعه سر یزد، دالان‌های بسیار باریکی وجود دارد که تنها یک نفر قادر به عبور آن‌ها است.