تاثیر گردشگری بر روستاها

سه سال است که ۵۰۰ روستا برچسب گردشگری خورده‌اند، بی‌آن‌که در وضعیت آن‌ها تغییری داده شود. حالا مدیرکل دفتر همکاری و توافق‌های ملی گردشگری می‌گوید: بیشتر آن‌ها از حالت روستا خارج شده‌اند و باید بازنگری شوند.
تغییر وضعیت در این روستاها، با توجه به برنامه ششم توسعه و طرح‌های مرتبط با روستاهای هدف گردشگری، به معنی ایجاد زیرساخت‌هایی پایدار برای خدمات‌رسانی بهتر به گردشگران، درآمدزایی، رفع معضل بیکاری و مهاجرت، آموزش روستاییان، به ویژه دهیاران و شورای روستا برای همسو کردن طرح‌های هادی و ایجاد زیرساخت همسو با نیاز گردشگران، شناسایی جاذبه‌ها، مراقبت اصولی از منابع طبیعی و تاریخی، حفظ فرهنگ بومی و بافت روستایی و رفتار با گردشگران و متعاقبا، آموزش گردشگران برای چگونگی رفتار با جوامع محلی و احترام به فرهنگ و ارزش‌های بومی، محافظت از محیط طبیعی و بافت روستایی است.
بررسی‌های میدانی نشان می‌دهد، دستاورد بیشتر روستاهایی که تا کنون گردشگری شده‌اند، مشابه آن‌چه در استان‌های شمالی کشور دیده می‌شود، افزایش نرخ زمین و اجاره اقامتگاه مسافری، زمین‌خواری، انباشت زباله و تعرض به محیط زیست و تخریب طبعیت بکر، اجرای طرح‌های نیمه‌کاره بنیاد مسکن برای سنگ‌فرش کردن خیابان‌ها و نماسازی خانه‌ها، طرح‌های ناسازگار و ناهمسو با موضوع گردشگری، تغییر و آشفتگی در بافت روستایی و فرهنگ بومی و در نهایت، برخورد و مجادله بین جوامع محلی و مسافران بوده است.
شاید مهم‌ترین اقدامی که در راستای گردشگری روستایی در برخی از این مناطق شده، همان افزایش تعداد اقامتگاه‌های بومی و روستایی (بومگردی)، اجرا و برگزاری جشنواره‌های میوه و خوراکی بوده که این اقدامات هم در کوتاه‌مدت، فدای اهداف کمی و منجر به درآمدزایی و اشتغال ناپایدار و موقت شده است.
لیلا اژدری ـ مدیرکل دفتر همکاری و توافق‌های ملی گردشگری ـ درباره وضعیت حاکم در این روستاها، می‌گوید: «در این سال‌ها به غیر از ارتقای کمی اقامتگاه‌های بوم‌گردی، اتفاق خاصی در زمینه توسعه روستایی صورت نگرفته است که علت اصلی آن نبود هماهنگی بین دستگاه‌ها است. هر کدام از دستگاه‌های مربوطه بودجه‌ای را که در اختیار دارند بدون در نظر گرفتن اهداف گردشگری و بر اساس برنامه‌های سازمانی خود برای توسعه روستایی صرف می‌کنند.»
از سال ۱۳۹۶ اعلام شد که ۵۰۰ روستا هدف گردشگری شده‌اند، از آن زمان تا کنون نه تنها این عدد روی کاغذ تغییری نکرده و همچنان در روی اسناد و طرح‌ها ذکر می‌شود که در کشور ۵۰۰ روستای هدف گردشگری وجود دارد که برنامه مشخصی هم برای بهبودی وضعیت آن‌ها و حرکت در مسیر توسعه گردشگری روستاها وجود ندارد. درحالی که سال ۹۶ زهرا احمدی‌پور ـ رییس وقت سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی ـ قول داده بود مطابق برنامه ششم توسعه اقداماتی برای تقویب زیرساخت در این روستاها انجام می‌شود و در ۷۸ روستای پایلوت هم طرح ضربتی تولید و اشتغال اجرا خواهد شد.
اما با گذشت سه سال از آن حرف‌ها، مدیرکل دفتر همکاری و توافق‌های ملی گردشگری وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی اینک می‌گوید: «در طرح روستاهای هدف گردشگری ۵۰۰ روستا انتخاب شده بود، اما با توجه به اصلاحات کشوری که انجام شد تعداد زیادی از آن‌ها از حالت روستا خارج شده‌اند که قرار است در یک کارگاه تعاملی شاخص‌های انتخاب روستاهای هدف گردشگری انتخاب شوند.»
او تاکید می‌کند: «در جریان این طرح ارزیابی، قرار نیست هیچ کدام از روستاها از فهرست روستاهای هدف گردشگری خارج شوند، بلکه ارتقا پیدا می‌کنند و در تقسیم‌بندی‌هایی که اعلام خواهیم کرد، طبقه‌بندی می‌شوند.»
معاون گردشگری هم به تازگی از تهیه سند بخشی توسعه گردشگری روستایی و عشایری خبر داده که قرار است نقشه راه باشد. به گفته، مدیرکل دفتر همکاری و توافق‌های ملی گردشگری، این سند در مرحله تعیین بودجه است.
باید دید در سالی که به نام «گردشگری و توسعه روستایی» است و از طرفی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی گفته برنامه‌هایش را در این سال معطوف به توسعه روستایی می‌کند، چه تغییری در وضعیت آشفته روستاهای گردشگری رخ می‌دهد و چقدر وزارتخانه‌ها و سایر سازمان‌ها که تا کنون عملکرد همراه و همسو نداشته‌اند، همکاری خواهند کرد.