تنها راه نجات پارک ملی قمیشلو

در حالی طی روزهای اخیر سند بخشی از پارک ملی قمیشلو به نام میراث فرهنگی صادر شده است که یک فعال محیط زیست می‌گوید: هیچ یک از دو دستگاه محیط زیست و میراث فرهنگی نمی‌توانند به تنهایی از تنوع زیستی کم‌ نظیر پارک ملی قمیشلو و قلعه تاریخی ارزشمند موجود در آن حفاظت کنند بنابراین تنها راه نجات پارک ملی قمیشلو تعامل میراث و محیط زیست است.
پارک ملی قمیشلو که از آن به عنوان قدیمی‌ترین منطقه حفاظت شده در جهان یاد می‌شود، در ۴۵ کیلومتری شمال غرب اصفهان واقع شده‌ است. این پارک ملی از گذشته‌های دور تاکنون از تنوع زیستی بسیار خوبی برخوردار بوده، تاجایی که ظل السلطان – یکی از شاهزاده‌های قاجار – قمیشلو را به‌عنوان قرق و شکارگاه اختصاصی اعلام کرده بود. قمیشلو به دلیل برخورداری از گونه‌هایی مانند آهو، قوچ و میش، کل و بز و انواع پرندگان و خزندگان گوناگون از سال ۱۳۴۳ تحت حفاظت قرار گرفت و حدود ۱۲ سال پیش به پارک ملی ارتقا پیدا کرد.
هرچند که قمیشلو از سال‌های گذشته تاکنون به عنوان منطقه‌ای حفاظت شده شناخته می‌شود، اما وجود قلعه‌ای تاریخی در آن سبب شده است که این روزها بین سازمان محیط زیست و میراث فرهنگی بر سر مالکیت آن چالش‌هایی به وجود آید.
ایرج حشمتی – مدیرکل حفاظت محیط زیست استان اصفهان – پیش از این دراین‌باره گفته بود: در پارک ملی قمیشلو قلعه‌ای تاریخی مربوط به دوره قاجاریه وجود دارد. از این‌رو اداره میراث فرهنگی شهرستان تیران بر اساس ماده ۲۶ آیین‌نامه اموال دولتی توانسته است برای ۱۸ هکتار از پارک ملی قمیشلو سند مالکیت بگیرد. این درحالیست که سال ها پیش از این سند ۱۲ هکتار از این ۱۸ هکتار برای سازمان حفاظت محیط زیست صادر شده بود.
او همچنین تاکید کرده بود که صدور سند برای میراث فرهنگی کار اشتباهی است چراکه محیط زیست بیش از ۲۰ سال است که برای این بخش از منطقه سند مالکیت گرفته است. چنین اقدامی نشان دهنده ناهماهنگی بین دستگاه‌ها است.
در این باره حشمت‌الله انتخابی – فعال محیط زیست – با اشاره به اینکه قمیشلو پارک ملی است و بالاترین سطح حفاظتی را داراست، اظهار کرد: در مرکز این پارک ملی قلعه‌ای تاریخی از زمان ظل‌السلطان – حاکم اصفهان در اواخر دوره قاجار – وجود دارد که اگر واقع در مناطق چهارگانه محیط زیستی نبود میراث فرهنگی موظف به مرمت و حفاظت از آن بود.
وی با بیان اینکه واگذاری بخشی از این پارک ملی به وزارت میراث فرهنگی مشکلاتی را به دنبال خواهد داشت، تصریح کرد: در پارک ملی قمیشلو گونه‌های مختلفی از حیات وحش از جمله قوچ اصفهان وجود دارد که نظارت محیط زیست بر آن‌ها الزامی و از وظایف ذاتی این نهاد است. از سوی دیگر قلعه‌ تاریخی که در این پارک ملی وجود دارد متاسفانه به حال خود رها شده و در اوایل انقلاب آسیب‌هایی جدی دیده است.
به گفته دبیر شورای هماهنگی سمن‌های محیط زیستی استان اصفهان پارک ملی قمیشلو و قلعه تاریخی موجود در آن طی پنج دهه گذشته تا امروز تحت نظارت اداره کل محیط زیست بوده است اما باید توجه کنیم که وظیفه محیط زیست مرمت و نگهداری از آثار تاریخی نیست و در عین حال بودجه و تخصص لازم در این زمینه را ندارد.
انتخابی در ادامه تأکید کرد: برای حفاظت پویا از قلعه تاریخی قمیشلو در مرکز پارک ملی ضروریست محیط زیست و میراث فرهنگی با یکدیگر تعامل مؤثر و نزدیک داشته باشند چرا که هیچ یک از این دو دستگاه نمی‌توانند به تنهایی از تنوع زیستی کم‌ نظیر پارک ملی قمیشلو و قلعه تاریخی ارزشمند موجود در آن حفاظت کنند.
این فعال محیط زیست در پایان با اشاره به اینکه اجرای طرح‌های گردشگری منطبق با اصول زیست محیطی یکی از راهکارهای حفاظت پویا است، گفت: از این‌رو طرح‌های گردشگری که میراث فرهنگی و گردشگری پیشنهاد داده است باید ضمن تدارک زیرساخت‌های لازم با همکاری محیط زیست بررسی شود و مورد ارزیابی قرار گیرد.