ایرانگرد نیوز پایگاه خبری تحلیلی ایرانگرد نیوز
به گزارش خبرنگار جامعه فارس، به دنبال تغيير و تحولي که در کشور بر اثر آغاز به کار دولت يازدهم ايجاد شد، تغيير و تحول در برنامه‌ها و راهبردهاي وزارت‌خانه‌ها و سازمان‌هاي مختلف دور از انتظار نيست.
سازمان محيط زيست نيز بدون شک با تغيير و تحولاتي روبرو خواهد بود؛ در اينجا در صدد هستيم به يکي از برنامه‌هاي اين سازمان در حوزه حفاظت و صيانت از گونه‌هاي نادر جانوري به خصوص گونه‌هايي که در خطر انقراض قرار دارند، اشاره کنيم.
در ايران در راستاي حفاظت از يوزپلنگ آسيايي اقداماتي انجام شده است. به طوري‌که براي نگه داشت يوزپلنگ از سال 81 پروژه‌اي بين سازمان ملل متحد با سازمان حفاظت محيط زيست ايران با عنوان پروژه حفاظت از يوزپلنگ آسايي، آغاز شد.
اين پروژه با يک سري حمايت‌هاي بين‌المللي و بودجه ملي ادامه يافت و در طول 10 سال گذشته به منظور حفاظت از اين گونه از جانداران مجموعه‌اي از فعاليت‌ها در قالب سه حوزه آموزش و آگاه سازي، تحقيقات و نيز حفاظت انجام شده است.
طي سالهاي اخير حوادث طبيعي و شکار اينگونه نادر جانوري آمار حيات وحش را دست‌خوش تغيير کرده است.
به منظور با خبر شدن از آخرين وضعيت اين گونه جانوري و همچنين آگاهي از روند تکثير در اسارت دو يوزپلنگي که طي سالهاي گذشته در پارک ملي توران به دام افتادند به سراغ هومن جوکار مدير پروژه ملي حفاظت از يوزپلنگ آسيايي مي‌رويم.
فارس: از به دام افتادن دو يوز نر و ماده‌اي که طي سالهاي گذشته اتفاق افتاده است، بگوييد.
جوکار: طي 8سال گذشته 2 حادثه برخورد افراد به صورت تصادفي با يوزپلنگ ديده شده است که در هر دو مورد در پارک ملي توران اتفاق افتاده است؛ يکي از اين موارد حدود 4 سال گذشته اتفاق افتاده بود که يک چوپان با تعقيب يک يوزپلنگ مادر به همراه دو توله‌اش، موفق شده بود تا يکي از توله‌هاي اين يوز را که چهار ماه بيشتر سن نداشت، به دام اندازد. سازمان حفاظت محيط زيست اين يوزپلنگ نر را از چوپاني که مبادرت به دام انداختن آن کرده بود باز پس گرفت و از آنجايي که سن آن کم بود و امکانش نبود به طبيعت برگردانده شود در محل 12هکتاري در استان خراسان شمالي اسکان داد. اسم اين توله يوز «کوشکي» به نام فردي که آن را به سازمان حفاظت محيط زيست معرفي کرده است نامگذاري شد. در اوايل سال 90 نيز يوزپلنگ ديگري مورد تعقيب افراد عادي قرار گرفت که سازمان حفاظت محيط زيست پس از باز پس گيري اين يوزپلنگ ماده آن را به منطقه پارک ملي توران براي ادامه حيات انتقال داد. اسم اين يوزپلنگ ماده با بهره گيري از منطقه‌اي که ساختمان حفاظت محيط زيست در آن واقع شده است، «دلبر» نامگذاري شد.
فارس: به منظور فراهم سازي شرايط لازم براي توليد مثل اين دو يوز تا کجا پيش رفته‌ايد؟
جوکار: بايد توجه داشت که اين دو يوز را اگر به همين شکل رها مي‌کرديم عمرشان به پايان مي‌رسيد، بنابراين از موقعيت به وجود آمده بهره کافي برديم، به‌طوري‌که طي پروژه‌اي مقرر شد کوشکي و دلبر به يک مکان واحد انتقال داده شوند و طي عمل جفت‌گيري فرزند آورند. براي اين کار دلايل کافي وجود دارد چرا که هم اکنون دو يوزپلنگ در اسارت هستند و اين اقدام تنها راهکار ادامه دار بودن حيات آنها خواهد بود. اين يک شانس و فرصت است.
فارس: تکثير در اسارت اين دو يوز در چه مدت از سال امکان‌پذير خواهد بود؟
جوکار: يوزپلنگ تنها در 7 روز سال است که آمادگي تکثير پيدا مي‌کند بنابراين تشخص زماني را که يوزپلنگ در آن آمادگي تکثير پيدا مي کند از اهميت ويژه‌اي برخوردار است، بايد اين 7 روز تشخيص داده شود و سپس اقدام به نزديک کردن اين دو يوز نر و ماده کرد در غير اين صورت دلبر و کوشکي هيچگاه با هم جفت گيري نخواهند کرد.
فارس: با توجه به اينکه دولت دهم فعاليت خود را پايان داده و به دولت جديد ورود پيدا کردهايم آيا تکثير در اسارت يوزپلنگ آسيايي بي‌نتيجه ماند؟
جوکار: برخي رسانه‌ها خودشان پيش‌زمينه دارند و نظرات خودشان را با گفته‌هاي کارشناسان تلفيق مي‌کنند و در نهايت در اين باره مطلبي را ارائه مي‌دهند؛ در اين باره بايد گفت که پروژه تکثير در اسارت يوزپلنگ در کشور مراحل مختلفي را مي‌گذراند که يک مرحله آن مطالعه و تحقيقات در اين باره را شامل مي‌شو که به منظور گذراندن اين مرحله از بهترين متخصص دعوت به همکاري کردهايم.
فارس: اين متخصص از چه کشوري دعوت شده است و آيا سابقه کار اين چنيني داشته است؟
جوکار: اين متخصص از کشور ايرلند است و جزء اولين نفرات در دنيا است که موفق به تکثير يوز در اسارت شده است ضمن آنکه حدود 16 سال در کشور امارات در اين مسير فعاليت کرده است به طوري‌که موفق به تکثير يوزپلنگ افريقايي در امارات نيز شده است، بنابراين وي بهترين گزينه براي تکثير يوزپلنگ در کشور خواهد بود.
فارس: با اعلام همکاري اين متخصص ايرلندي مشکلي بر سر راه تکثير يوز در کشور وجود ندارد؟
جوکار: در ادامه محدويت‌هاي بودجه‌اي موجب شد تا اجرايي کردن اين پروژه به تعويق افتد، زماني که بودجه اندکي به محيط زيست ارائه شود، سازمان محيط زيست برنامه‌هاي خود را بر اساس اولويت‌ها اجرايي کرد. البته اين امر روبه اجرا است و مقرر شده اين پروژه در پارک پرديسان اجرايي شود.
فارس: آيا براي اجرايي کردن اين پروژه زمان خاصي را در نظر گرفته‌ايد؟
جوکار: در اين باره بايد گفت که اين پروژه تا زماني قابليت اجرايي دارد که يوزهاي در اسارت توان جفت‌گيري و تکثير داشته باشند در غير اين صورت و چنانچه سن يوزپلنگ‌هاي در اسارت بالا برود شانس موفقيت اين امر کاهش مي‌يابد؛ البته هم‌اکنون تا حدود سه سال آينده فرصت باقي است اما اميدوار هستيم حداکثر تا پايان سال کلنگ اين پروژه بر زمين زده شود.
فارس: بر همين اساس مي‌توان گفت که تکثير در اسارت دلبر و کوشکي منتفي نشده است؟
جوکار: اين امر به هيچ عنوان منتفي نشده است، و همچنان پابرجا است.
فارس: آيا در ايران براي اولين بار تکثير در اسارت خواهيم داشت؟
جوکار: بله، سازمان محيط زيست به هيچ عنوان اقدام به زنده گيري حيوانات از طبيعت نمي‌‌کند و در اين خصوص فقط دو نمونه يوزپلنگ توسط ساير افراد از طبيعت گرفته شده است و چنانچه اين مهم به سرانجام برسد مي‌توان گفت که براي اولين در کشور شاهد تکثير در اسارت يک گونه جانوري خواهيم بود.
فارس: دلبر و کوشکي هم‌اکنون چندساله هستند؟
جوکار: کوشکي که يوز نر است هم‌اکنون پنج ساله است و دلبر نيز هم‌اکنون کمتر از دو سال سن دارد و اين دوگونه جانوري از نظر تئوري تا 10سالگي قادر به جفت‌گيري هستند، البته اين شرايط نسبي است و بستگي به عوامل مختلفي دارد.
فارس: چنانچه در نهايت موفق به تکثير يوز در اسارت شديد آيا فرزندان اين يوزها نيز بايد در اسارت عمل تکثير انجام دهند يا اينکه به طبيعت برگردانده مي‌شوند؟
جوکار: درصدد هستيم مرکزي بزرگي را براي اينگونه موارد ايجاد کنيم و اين امر بايد سالهاي متمادي انجام شود تا جمعيت اين گونه جانوري به حد نصاب برسد.
فارس: آخرين آمار از جمعيت يوز در آخرين سرشماري چه تعداد را شامل مي‌شود؟
جوکار: آمار يوز در کشور همچنان بيش از 50 قلاده است اما در پاييز امسال نيز در صدد هستيم که يک سرشماري جديدي را صورت دهيم.
