ایرانگرد نیوز پایگاه خبری تحلیلی ایرانگرد نیوز
قدمت و سابقه تاریخی منطقه قزوین به دوران حكومت مادها در قرن نهم پیش از میلاد می‌رسد. در آن زمان ناحیه قزوین مورد تاخت و تاز اقوام مختلف از جمله دیالمه طبرستان قرار می‌گرفت. قزوین در اوایل‌دوران اسلامی محل استقرار نیروهای فاتح عرب بود و در اوایل دوره صفوی به پایتختی انتخاب شد. در دوره قاجار و معاصر نیز به دلیل نزدیكی به تهران از كانون‌های مهم حكومتی محسوب می‌شد. شخصیت‌های‌برجسته ادبی و اجتماعی مانند عبید زاكانی، علامه قزوینی، علامه دهخدا و عارف قزوینی از شاعران توانای‌دوران مشروطیت از این شهر برخاسته‌اند.
قلعه الموت، قزوین
این قلعه بر فراز كوهی قرار دارد كه اطراف آن را پرتگاه‌های عظیم و بریدگی‌های شگفت فراگرفته است. تنها راه دسترسی به این قلعه، راه بسیار باریكی در جانب شمال آن است. قلعه الموت از دو بخش‌شرقی و غربی و هر بخش از دو قلعه پایین و قلعه بالا تشكیل شده است. طول قلعه حدود 120 متر و عرض آن در نقاط مختلف بین 10 تا 25 متر متغیر است. دیوار شرقی قلعه بالا كه از سنگ و ملاط گچ ساخته شده، حدود 10 متر طول و 5 متر ارتفاع دارد. در جانب شمال غربی قلعه بالا دو اتاق در داخل سنگ كوه كنده‌اند. كه در یكی‌از آنها چاله آب كوچكی وجود دارد.
در پای این اتاق دیوار شمالی قلعه به طول 12 متر و پهنای 1 متر قرار دارد و پایین‌تر از سطح قلعه ساخته شده كه پرتگاه مخوفی دارد. در جانب شرقی قلعه، پاسداران قلعه و خانواده‌های آنها ساكن بوده‌اند. دیوار غربی این قسمت به ارتفاع 2 متر همچنان پابرجاست. در این سمت سه آب انبار كوچك نیز در دل سنگ كنده شده است. بین قلعه بالا و پایین میدانگاهی است كه بر گرداگرد آن، دیواری محوطه قلعه را به دو قسمت تقسیم كرده است. از برج‌های قلعه، سه برج گوشه‌های شمالی و جنوبی و شرقی همچنان پابرجاست.دروازه و تنها راه ورود به قلعه در انتهای ضلع شمال شرقی قرار دارد. مدخل راه منتهی به دروازه، از پای برج‌شرقی است كه چند متر پایین‌تر از آن واقع شده است.
مصالح قسمت‌های مختلف قلعه سنگ، ملاط گچ، آجر، كاشی و تنپوشه سفالی است. در سمت غرب قلعه، قبرستان قدیمی اسب كله‌چال قرار دارد كه در بالای تپه‌مجاور آن بقایای چند كوره آجرپزی نمایان است.
عمارت چهل ستون، قزوین
این بنای تاریخی، یادگاری از دوران صفوی است و در وسط یك باغ و در دو طبقه قرار دارد. این بنا تالار بزرگی دارد و در روزگار رونق، درهای خاتم كاری، راهروهایی با تزئینات نقاشی،كاشی كاری و طلاكاری داشته است كه به مرور زمان، از بین رفته و زیبایی اولیه خود را از دست داده است.
آب‌انبار سردار
آب‌انبار سردار بزرگترین آب انبار تک گنبدی ایران است که در سال ۱۲۲۷ هجری قمری در محله راه ری شهر قزوین ساخته شد.
این بنای گنبددار که نمونه‌ای شاخص و منحصر به فرد در ایران بشمار می‌رود، دارای گنبدی رفیع و آجری می‌باشد که نورگیرهایی بر بدنه آجری آن تعبیه شده‌است.
این آب انبار یک نظام بزرگ و جالب از آبرسانی شهری محسوب می‌شود که حجم مخزن آن بالغ بر سه هزار مترمکعب است. در دو طرف در ورودی «آب انبار سردار»، سکوی سنگی برای نشستن و استراحت وجود دارد و همچنین راه سنگی و هر پله به ارتفاع متوسط ۲۵ سانتی متر است که جمعا این آب انبار دارای ۵۰ پله سنگی است که به کانالی مشهور به راه شیر منتهی شده که دارای سقف قوسی شکل می‌باشد. ورودی آب انبار دارای یک طاق نمای عریض با قوس جناقی و دو پا طاق جانبی به صورت دو طبقه بوده که با آجرکاری و کاشی کاری در طرح هندسی آراسته شده‌است.
سقف داخلی طاق نمای میانی دارای تزیینات آجرکاری همراه با رسم بندی و استفاده از پا باریک‌های تزیینی است که با کاشی آرایش بیشتری یافته‌است.
سردر عالی قاپو، قزوین
یكی از بناهای مهم دوره صفوی قزوین حیاط نادری با عمارت‌ها و باغ‌های بسیار زیبا بود كه هفت در داشته است و یكی از آنها را عالی قاپو می‌نامیدند. سردر عالی‌قاپو درگاه بلندی دارد كه به هشتی‌بزرگی متصل است. در عالی قاپو جلوخانی دارد كه در دو طرف آن، دو سكوی پهن با سنگ ساخته شده است. ازاره‌های سردر با كاشی و بقیه قسمت‌های آن با گچ پوشیده شده است. در قسمت میانی سردر و بالای در،كتیبه‌ای به خط ثلث جَلی روی كاشی معرق نوشته شده است. امروزه سردر عالی قاپو و حیاط و ساختمان‌های شمالی آن، محل اداره شهربانی قزوین است.
عمارت سردار مفخم
عمارت سردار مفخم قزوین که در گذشته به عنوان مدرسه امیرکبیر و امروزه به عنوان خانه فرهنگ امیر کبیر استفاده می‌شود توسط شاهزاده اکبر میرزا ملقب به سردار مفخم یا بشارت السلطنه بنا شده است.
عمارت سردار مفخم تحت تاثیر معماری پایتخت ساخته شده و به نوعی متعلق به زمان انتقال معماری قاجاریه به پهلوی در قزوین است. نکته قابل توجه بنا پلکان مجلل آن است که در مرکز آن ساخته شده است. این پلکان درست در مقابل سرسرای ورودی قرار داشته و پس از رسیدن به پاگردی وسیع، دو شاخه شده و راه به طبقه فوقانی می برد.
کاروانسرای سعدالسلطنه
کاروانسرای سعدالسلطنه به دستور «سعدالسلطنه» حاکم وقت قاجاریه قزوین ساخته شد. ارزشمندترین قسمت این بنا، چهار سوق آن است که از تقاطع قائم دو راسته ایجاد شده و بر فراز آن گنبد بزرگ کاشی‌کاری شده‌ای قرار دارد.
چهار طرف گنبد را، چهار نیم‌گنبد با رسمی‌بندی و نورگیر فراگرفته‌اند که فضا را بزرگ‌تر نشان می‌دهند. سرای سعدالسلطنه قزوین بزرگترین کاروانسرای سرپوشیده و مرکزتجاری داخلی شهری کشور است که با وسعتی افزون بر 2.6 هکتار در اواخر سلطنت ناصرالدین شاه قاجار ساخته شد.
دروازه درب کوشک
یکی از کهن ترین دروازه های شهر قزوین است که به سوی الموت، رودبار و کوشک ها و شکارگاه های شمال قزوین باز می شده است و دارای یک ورودی با قوس و کلیل و نیم دایره است. در هر طرف راهرو دو طاق نما ساخته شده که با نرمی به سوی بیرون پیش آمده و حالت آغوش گشوده را تداعی می کند. این دروازه تنها یک نما به سوی خارج شهر دارد که از تزیینات کاشی کاری و رسمی بندی برخوردار است و بدنه رو به داخل آن، آجری ساده است. کاشی کاری موجود در بنا در زمان فرمانروایی عضدالملک قاجار انجام شده است.
مجموعه بازار قزوین
مجموعه بازار قزوین با معماری جالب و قدیمی خود، یکی از مکان‌های دیدنی شهر قزوین به شمار می رود. پیشینه بازار در قزوین به یکهزار سال می رسد و با گذشت زمان این بازار تا دوره صفوی رشد می‌کند و در این دوره با انتخاب قزوین به‌عنوان پایتخت ایران و پس از آن با احداث طرح‌های قابل توجهی در دوره قاجار مانند سرای سعد السلطنه در همجواری بازار به علت قرار گرفتن شهر قزوین در محور ارتباطی پایتخت به‌غرب و شمال ایران ارزش فوق‌العاده‌ای به‌آن داده می شود.
در گذر هر کوی از این بازارها، مسجد، حمام، سراها، تیمچه‌ها و قیصریه‌هایی وجود دارد که از این میان، تیمچه‌ها مرکز تجارت و قیصریه محل صنعتگران بوده است. بازار قیصریه قزوین با تاق های آجری و ارتفاع بسیار زیاد، بخش‌هایی از بازار قزوین است که چهار دروازه دارد و هنوز آثار به جای مانده است.
کلیسای کانتور
کلیسای کانتور معروف به «برج ناقوس» در جنگ جهانی دوم در زمان اشغال ایران به دست روس‌ها در شهرستان قزوین ساخته شد. این کلیسای کوچک مانند سایر کلیساها دارای طرحی چلیپایی است و محراب آن رو به خاور است.
ورودی کلیسا در ضلع باختری آن قرار دارد و شامل فضای ورودی با سقف شیب‌دار و درب ورودی است. پس از ورودی، پیش فضای هال قرار دارد که بالای آن برج ناقوس کلیسا با ارتفاع حدود یازده متر به چشم میخورد. هال شامل نمازخانه و محراب است و در دو طرف آن، دو فضای مستطیل شکل قرار دارد. فضای محراب به شکل نیم دایره است و بر فراز آن گنبدی قرار گرفته است. فضای نمازخانه دارای گنبد و فضاهای جانبی آن دارای پوشش تخت است. در نمای خارجی این کلیسا، ستون‌های تزیینی دیده می‌شود.
نقشه معماری کلیسا چند ضلعی نامنظم است که با آجر قرمز لعابدار پوشیده شده و نمای جالبی پیدا کرده است. در نمای خارجی کلیسا هم ستون‌های تزیینی زیبایی به چشم میخورد و به دلیل همین شکل و شمایل خاص کلیسای کانتور در میان بناهای تاریخی قزوین جایگاهی متفاوت پیدا کرده است. دوگوشه طبقه اول برج ناقوس همچون نمازخانه دارای ستون نماهای بزرگی است ولی در طبقه دوم برچ چهار ستون در چهار گوشه آن با فاصله ای از دیوارها قرار داده شده است. به غیر از تورگیرهای نمازخانه برج ناقوس نیز دارای نورگیرهایی می باشد. حیاط کلیسا دارای آجرفرش است که در محوطه آن سنگ قبرهایی به چشم میخورد که یکی آز آنها متعلق به یک خلبان روسی است.
گراند هتل قزوین
گراند هتل قزوین دومین مهمانخانه شهر قزوین و همچنین از اولین نمونه‌های هتل به شیوه مدرن و اروپایی است که در سال‌های پایانی دوره قاجاری ساخته شد. این بنا در حوالی سال‌های ۱۲۹۹ تا ۱۳۰۰ توسط ارباب برزوی شاپور پارسی که بعدها به مهر شاهی تغییر نام داد بنا شد.
گراند هتل که از سمت خیابان دوطبقه و از سمت حیاط سه طبقه دیده می شود. این هتل دارای راهروها و اتاق‌هایی است که با طاق و تویزه پوشش داده شده اند و از ویژگی‌های همچون: روکش چوبی، ستون‌های مدور با سر ستون‌های گلدانی، سقف چوبی، گچبری و آجرکاری برخوردار است. ورودی اصلی هتل در ضلع غربی بنا قرار داشت و طرفین آن دارای روکوب چوبی می باشد. این تالار ها از سمت غرب مشرف به خیابان و از سمت شرق به ایوان ستون‌داری محدود می شوند.
آبشار ورچر
آبشار ورچر آبشاری در نزدیکی روستای رزجرد و از جاذبه‌های گردشگری قزوین است. این آبشار در ۶ کیلومتری شرق روستای رزجرد قرار دارد. ارتفاع این آبشار به بیش از ۳۰ متر می رسد و محصور شدن آن در بین صخره های عظیم ، زیبایی خاصی به این آبشار بخشیده است.
از گونه های گیاهی منطقه می توان به بید و ون اشاره کرد. مردم محلی به گیاه خاصی که در اطراف این آبشار می روید، چُر می گویند و چون این آبشار در کنار این گیاه واقع شده است، نام ورچُر را به آبشار داده اند؛ یعنی کنار چُر.
موزه قزوین
موزه قزوین در شرق دولتخانه صفوی قزوین قرار دارد. اشیای این موزه به چند گروه تقسیم می‌شوند. برخی از این اشیا که بیشتر ظروف سفالی و اشیای مفرغی است، به هزاره‌های سوم و اول پیش از میلاد تعلق دارند. سایر اشیای این موزه مربوط به دوران اسلامی از قرون اولیه تا عهد معاصر است. یکی از جذابیت‌های این موزه به دلیل داشتن مهره‌های آن است.
عمارت باغ سپهدار
عمارت باغ سپهدار قزوین، منسوب به محمدولی خان تنکابنی ملقب به سپهدار اعظم، شخصیت معروف دوره قاجاریه می‌باشد. این بنا ملهم از عمارت کلاه فرنگی (کاخ چهلستون) و مهمانخانه بزرگ قزوین بنا شده‌است. الگو برداری از دو بنای شاهانه و مجلل دوره‌های صفوی و قاجاریه نمایانگر طبع قدرت طلب سپهدار می‌باشد که برای نمایش اقتدار و جایگاه خود در قزوین ساخته شده‌است. تاریخ احداث آن را می‌توان به سال‌های ۱۳۲۳ تا ۱۳۲۷ هجری قمری نسبت داد.
این عمارت شبیه کوشک ساخته شده است و ایوانی به صورت غلام گردشی دور آن قراردارد. درطبقه همکف این عمارت، یک راهرو یا سالن مرکزی و تعدادی اتاق با کاربری خدماتی و در طبقه بالای آن یک تالار مستطیل شکل کشیده و تعدادی اتاق قرارگرفته است. ضلع شرقی وغربی این بنا دارای هفت ستون و دو ستون مشترک در تقاطع اضلاع است و در اضلاع شمالی و جنوبی آن پنج ستون وجود دارد. همچنین کف عمارت اندکی بالاتر از کف حیاط قرارگرفته است.
قلعه لمبسر، قزوین
قزوین دژ لمبسر یكی از عظیم‌ترین و وسیع‌ترین دژهای استان است كه نینه رود و لمه‌در در دوسوی آن جریان دارند. قلعه لمبسر از سه جهت شرق، جنوب و شمال به پرتگاه‌های مخوفی منتهی می‌شود. باروی جنوبی و شرقی قلعه هنوز باقی است. دروازه جنوبی قلعه شامل دو دَر پی‌درپی است كه 6 متر اختلاف سطح دارند. در دو طرف در اول برج‌های بلندی با ارتفاعی بیش از 6 متر به‌جامانده است. دیوار و تاق درگاه دوم از سنگ تراشیده ساخته شده است. ساختمان‌های مهم این دژ در كنار دروازه شمالی قرار داشته‌اند كه برجی از آن‌به‌جامانده است.
قلعه ساسان (آرامگاه بزرگ)، قزوین
این قلعه بر فراز تپه بلندی در دهستان طارم قرار دارد و از سه جهت دارای شیب‌تند است كه دسترسی به آن را دشوار می‌سازد. قلعه همانند برجی هشت ضلعی است كه دورتادور آن را دیواری با ارتفاع 2 متر و طول 6.5 متر فرا گرفته است. پنجره، یك در و سردر بلند و با شكوه قلعه بسیار جالب توجه‌است. پوشش زیرین بنا، به كمك هشت ترنبه و هشت شكنج رسمی برپا شده و با نقش گشنیز تزئین شده است.این اثر از یادگارهای قرون اولیه دوره اسلامی و احتمالا به‌دوره آل بویه مربوط است.
حمام قجر
حمام قجر یکی از کهن‌ترین و بزرگترین گرمابه‌های قزوین است که در سال ۱۰۵۷ هجری قمری به وسیله امیر گونه خان قاجار قزوینی از سرداران شاه عباس صفوی به دستورشاه ساخته شده و نخست «حمام شاهی» نام داشته است. تاریخ بنای آن را «صحت عافیت» گفته اند که معادل ۱۰۵۷ است.
مساحت این حمام حدود ۱۰۴۵ متر مربع است و سه بخش اصلی سربینه، میاندر و گرمخانه دارد. در اصلی آن رو به جنوب باز می‌شود و با راه پله‌های مارپیچ به سربینه منتهی می‌گردد. سربینه بزرگ گرمابه که حوض زیبایی در وسط آن قراردارد شش شاه‌نشین و طاق نما را در پلانی هشت ضلعی با راهرویی به گرمخانه پیوند می‌دهد.
آب انبار حاج کاظم، قزوین
این آب انبار در انتهای خیابان تبریز شهر قزوین قرار دارد. این آب انبار 37 پله ازسنگ‌های تراشیده ساخته شده و دو شیر آب دارد. پوشش سقف آن مسطح است و در گذشته چهار هواكش‌داشت كه امروزه تنها یكی از آنها باقی مانده است. هواكش و سردر آب انبار تزئینات آجری و كاشی دارد. واژه‌علی بصورت خط بنایی در دو طرف راه پله، در نمای آجری، اجرا شده است. بانی آب‌انبار، مرحوم حاج كاظم‌كوزه‌گر است كه به دستیاری حاجی اسماعیل نامی در سال 1256 هجری قمری آب‌انبار را بنا كرده‌اند.
آب انبار مسجد جامع كبیر، قزوین
این آب انبار در شمال مسجد جامع كبیر قزوین قرار گرفته و از آثار اواخر سده‌یازدهم هجری قمری است. كتیبه این آب انبار به خط نستعلیق و روی سنگ مرمر كنده شده است.
آرامگاه حمدالله مستوفی، قزوین
این آرامگاه در محله پنبه ریسه قزوین قرار دارد و به گنبددراز نیز معروف است.حمدالله مستوفی جغرافی‌دان معروف كه از خاندان مستوفیان بود، در سال 680 هجری قمری در این شهر به دنیا آمد و تا حدود سال 750 هجری قمری زیست.
این آرامگاه كه از آثار دوره مغول است. نقشه بنا در خارج مربع است كه در بالا به هشت ضلعی و سپس استوانه‌ای تبدیل شده است. بخش استوانه‌ای بنا، مقرنس‌كاری شده است. این بنا از آجرساخته شده و گنبدی مخروطی بر روی آن استوار شده است. در چوبی آرامگاه در غرب آن قرار دارد. خود قبر درسردابی است كه روی آن، اتاق چهارگوشی ساخته‌اند. ازاره این اتاق از كاشی فیروزه‌ای ساده است و زیر پایه‌های‌گنبد، دورتادور، كتیبه‌ای جای دارد كه در آن سوره مباركه دهر را با خط نسخ گچبری كرده‌اند. كف این اتاق صاف‌است و سطح آن با سنگ‌های معمولی فرش شده و سقف اتاق نیز گنبدی است و از كتیبه به بالا، با آجر ساخته و بندكشی شده است.
در ورودی با رنگ لاجوردی بندكشی شده است. مقرنس سازی دورتادور دایره‌پائین گنبد غالبا ریخته و دوباره بازسازی شده است. زیرمقرنس سازی، كتیبه‌ای از كاشی لاجوردی جای داده‌اند كه در آن، به خط نستعلیق زندگینامه حمدالله مستوفی، به اختصار بیان شده است.
